ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΖΑΧΟΣ, ΕΝΑΣ ΙΔΙΟΦΥΗΣ ΣΙΑΤΙΣΤΙΝΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ
ΕΝΑΣ ΘΕΡΜΟΣ ΜΑΚΕΔΟΝΑΣ ΠΑΤΡΙΩΤΗΣ.
 |
Αριστοτέλης Ζάχος (Καστοριά 1871 − Αθήνα 1939)
Μετά τον Κλεάνθη, που δημιούργησε το πολεοδομικό σχέδιο των Αθηνών,
ένας άλλος Κοζανίτης, ο Ζάχος, θα εκπονήσει το πολεοδομικό σχέδιο της Θεσσαλονίκης.
|
Αριστοτέλης Ζάχος
Έλληνας αρχιτέκτονας και πολεοδόμος, ο οποίος σχεδίασε πολλούς ναούς, δημόσια και ιδιωτικά
κτίσματα με βάση βυζαντινά και παραδοσιακά πρότυπα, επαναφέροντας έτσι την «ελληνικότητα» στη νεότερη ελληνική αρχιτεκτονική.
κτίσματα με βάση βυζαντινά και παραδοσιακά πρότυπα, επαναφέροντας έτσι την «ελληνικότητα» στη νεότερη ελληνική αρχιτεκτονική.
Βιογραφία
Ο παππούς του Ζάχος ή Ζαχαρίας Δούκας ήταν έμπορος, πρόκριτος της Σιάτιστας το πρώτο μισό του 19ου αι., έφορος των Σχολείων, όπως προκύπτει από αρχειακά έγγραφα. Ο πατέρας του, ο Αθανάσιος Ζάχου, ήταν, γύρω στα 1870, (1868-1871 σύμφωνα με το Φ. Ζυγούρη), Δ/ντής της Αστικής Σχολής Χώρας Σιάτιστας και το 1887 τον συναντούμε δάσκαλο στην Καστοριά φίλο και συνάδελφο του Α. Πηχεώνα.
(Ο Αργύριος Ζάχος, που είχε τακτική αλληλογραφία με τον Ίωνα Δραγούμη κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, ήταν συγγενής από τη Σιάτιστα).
Μικρός μετανάστευσε με τους γονείς του στα Βελεσά (το σημερινό κατεχόμενο από
Βουλγάρους Βέλες, -Τίτο Μπέλες- η αρχαία Ελληνική πόλη Βελισσός, επί του Αξιού ποταμού, μια πόλη κοντά στο Ορέχοβο και βορείως του Μοναστηριού, στην οποία υπήρχε ακμάζουσα, το
1900, Ελληνική παροικία). Τελείωσε το Ελληνικό γυμνάσιο στο Μοναστήρι της Μακεδονίας.
Κατόπιν πήγε στη Γερμανία, για να σπουδάσει αρχιτεκτονική στα τρία σημαντικότερα Πολυτεχνεία της νότιας Γερμανίας, τα Πολυτεχνεία του Μονάχου, της Στουτγκάρδης και της Καρλσρούης, ενώ ταυτοχρόνως εργάζονταν. Δάσκαλοί του ήταν οι κορυφαίοι Γερμανοί
αρχιτέκτονες και θεωρητικοί Φρίντριχ φον Τίερς (Friedrich von Thiersch, 1852–1921), Καρλ Σάφερ (Carl Schäfer, 1844–1908) και Γιόζεφ Ντουρμ (Josef Durm,1837–1919). Το 1901 ο καθηγητής
Durm, εκτιμώντας τη «συνθετική ιδιοφυία και τη σχεδιαστική ικανότητα» του μακεδόνα μαθητή του, τον πήρε ως πρώτο βοηθό στη μελέτη σημαντικών δημοσίων κτιρίων της Βάδης.
Το 1897 διέκοψε τις σπουδές του στην Γερμανία και ήρθε
στην Ελλάδα σαν φλογερός πατριώτης, για να πολεμήσει ως εθελοντής στον ελληνοτουρκικό πόλεμο.
 |
| Ο Ζάχος (μπροστά) στην Καρλσρούη, στο σχεδιαστήριο της Διεύθυνσης Κτιριακών Εργων |
Μετά την επιστροφή στη Γερμανία, ο δάσκαλός του, Γιόζεφ Ντουρμ, τον προσέλαβε βοηθό του στηνΚαρλσρούη για την μελέτη σημαντικών δημόσιων κτιρίων στο Δουκάτο της Βάδης, όπως η Βιβλιοθήκη τηςΧαϊδελβέργης (1897/1900–1905) και το Γυμνάσιο του Φράιμπουργκ(1900–1907). Εξαιτίας των επαγγελματικών του ενασχολήσεων, ο Ζάχος δεν ολοκλήρωσε ποτέ τις σπουδές του, αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να εργαστεί και να διακριθεί στον τομέα του, όπως άλλωστε συνέβαινε και με άλλους αρχιτέκτονες της εποχής του.
Το 1905 εγκατέλειψε την Καρλσρούη και επέστρεψε στην Ελλάδα, Οι γνώσεις μας για την κρίσιμη περίοδο που μεσολαβεί ανάμεσα στην αποχώρηση του Αριστοτέλη Ζάχου από την Καρλσρούη, το 1905, και το αρχιτεκτονικό του ξεκίνημα στην Ελλάδα, το 1913, είναι αρκετά ασαφείς. Ξέρουμε ότι γύριζε για χρόνια στην Ελλάδα με την φωτογραφική του μηχανή, τα μολύβια, τις πένες και το χρωστήρα του. αποτυπώνοντας σε φωτογραφίες και σχέδια βυζαντινά, μεταβυζαντινά και παραδοσιακά κτίσματα, παρέα με τον φίλο του και άγνωστο στους πολλούς ιμπρεσιονιστή ζωγράφο, Νικόλαο Φερεκείδη. Τα αποτελέσματα της περιπλάνησης του Ζάχου υπήρξαν πολυσήμαντα και γόνιμα. Ήταν ο πρώτος ο οποίος αμφισβήτησε την ελληνικότητα του νεοκλασικισμού και κήρυξε τη στροφή στην ανώνυμη παράδοση, δημοσιεύοντας το 1911 το μαχητικό του άρθρο "Λαϊκή Αρχιτεκτονική" στο πρωτοποριακό περιοδικό του Γεράσιμου Βώκου "Ο Καλλιτέχνης".
Ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου στο Βόλο. Πρόκειται για σταυροειδή ναό βυζαντινού ρυθμού που σχεδιάστηκε από τον Αριστοτέλη Ζάχο σε αντικατάσταση παλαιότερου ομώνυμου ναού, ο οποίος καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1897.
Το 1913, ασχολήθηκε με την κατάρτιση του πολεοδομικού σχεδίου της Θεσσαλονίκης και από το 1915 έως το 1917 διηύθυνε τις τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων. Κατά το ίδιο διάστημα, ασχολήθηκε επίσης με τα πολεοδομικά σχέδια της Τρίπολης και της Μυτιλήνης.
Αριστοτέλης Ζάχος
Από τα δημόσια αρχιτεκτονήματα του Ζάχου ξεχωρίζουν η ενδιαφέρουσα μελέτη των δημοτικών λουτρών της Κοζάνης και το έργο του των αρχών της δεκαετίας του 1930 στην Ήπειρο, δηλαδή το αρχιτεκτονικά σχεδιασμένο σχολικό συγκρότημα Ιωαννίνων, το επιβλητικό Ιεροδιδασκαλείο της Βελλάς, το Μητροπολιτικό Μέγαρο και το Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο Ιωαννίνων όμοιας τεχνοτροπίας και η λιγότερο επιτυχής Εθνική Τράπεζα Ιωαννίνων, και βεβαίως οι τρείς ναοί του Βόλου, ο Αγ. Κωνσταντίνος, ο Αγ. Νικόλαος, και η Μεταμόρφωση.
Το 1918, ανέλαβε τις εργασίες συντήρησης και στερέωσης των σωζόμενων τμημάτων της βασιλικής του Αγίου Δημητρίου στην Θεσσαλονίκη, η οποία είχε καταστραφεί στη μεγάλη πυρκαγιά του 1917.
Για την αποκατάσταση του ναού, η Ακαδημία Αθηνών απένειμε στον Ζάχο το 1933 το Αριστείο της Τάξεως των Γραμμάτων και Καλών Τεχνών.
Ωστόσο, για το ίδιο έργο ο Ζάχος ήλθε σε αντίθεση με τους `Ελληνες αρχαιολόγους, οι οποίοι είχαν άλλες απόψεις για την αναστήλωση του ναού. Οι μεταγενέστερες βιβλιογραφικές αναγραφές έχουν περισσότερο επικριτικό παρά εγκωμιαστικό τόνο, καθώς υιοθετούν τις αναστηλωτικές απόψεις των αρχαιολόγων με τους οποίους ο Ζάχος ήρθε σε αντίθεση. Μολονότι η πλειοψηφία των κτηρίων του Αριστοτέλη Ζάχου ήταν νέες κατοικίες και δημόσια κτίρια, στους ελληνικούς ακαδημαϊκούς κύκλους αντιμετωπίστηκε κατά κανόνα ως ναοδόμος και "βυζαντινολόγος". Σε αυτό κυρίως ευθύνεται η περιορισμένη ενασχόληση των μοντέρνων κριτικών και ιστορικών με τον πρωτοπόρο αυτό αρχιτέκτονα.
Στα σημαντικά έργα του Ζάχου συγκαταλέγονται:
- Η Οικία Αγγελικής Χατζημιχάλη στην αθηναϊκή γειτονιά της Πλάκας (1924). Σήμερα φιλοξενεί το ομώνυμο Κέντρο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης του Δήμου Αθηναίων.
- Η οικία Πάλλη στα Ιωάννινα, η οποία κατεδαφίστηκε.
- Η διαμόρφωση του Μεγάρου Ιλισίων της Αθήνας σε Βυζαντινό Μουσείο (1930).
- Η διαμόρφωση σε μουσείο της οικίας Διονυσίου Π. Λοβέρδου επί της Ακαδημίας 58/Μαυρομιχάλη 8 στην Αθήνα (1925).
- Πολλά δημόσια κτίρια στα Ιωάννινα (περί το 1930): το Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς στον χώρο της ομώνυμης μονής στο Καλπάκι, η Ακαδημία, το Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο, το Μητροπολιτικό Μέγαρο, το υποκατάστημα της Εθνικής Τραπέζης.
- Τρεις μεγάλοι ναοί στον Βόλο (1927–1928): ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου, ο ναός του Αγίου Κωνσταντίνου, ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.
- Ο νεότερος ναός του Αγίου Δημητρίου στη Σιάτιστα μετά το 1910 που καταστράφηκε από πυρκαϊά.
- Ο ναός του Αγίου Στυλιανού (Άσυλο του Παιδιού) στη Θεσσαλονίκη.
- Ο Αριστοτέλης Zάχος κλήθηκε το 1919 από το κοινοτικό συμβούλιο της Στεμνίτσας να αναλάβει «εξωραϊστικά έργα εντός της Kωμοπόλεως».
- Επίσης στο Τελλόγλειο Ίδρυμα της Θεσσσαλονίκης εκτίθενται τέσσερις υδατογραφίες του.
Ο Ζάχος αναζήτησε την ελληνικότητα στη βυζαντινή και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των νεότερων χρόνων. Γι' αυτόν τον λόγο, σήμερα θεωρείται «ο σημαντικότερος πρόδρομος της αρχιτεκτονικής του «ελληνοκεντρικού μοντερνισμού», όπως τον διακήρυξε η γενιά του '30». Ωστόσο ο ίδιος δεν ήταν εχθρικός απέναντι στα μοντέρνα κινήματα της αρχιτεκτονικής. Η οικία Φ. Πετυχάκη στο Ψυχικό, που ο Αριστοτέλης Ζάχος σχεδίασε το 1934, λίγα χρόνια πριν από τον θάνατό του, αποδεικνύει ότι ο αρχιτέκτονας ήταν ανοιχτός στα νέα ρεύματα της τέχνης του.
Πλάκα (Κέντρο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης του Δήμου Αθηναίων)
 |
| Ο ναός του Αγίου Δημητρίου στη Σιάτιστα |
Στην εφημερίδα «Βραδυνή » στη στήλη Λαϊκόν Πανεπιστήμιον της «Βραδυνής» την εποχή του θανάτου του Α. Ζάχου δημοσιεύτηκε άρθρο του Γ. Α. Σωτηρίου, τακτικού καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού, με τίτλο: Ο αρχιτέκτων Ζάχος.
Από το βιβλίο του Φ.Ζυγούρη: « Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής», στο οποίο περιέχεται το άρθρο, αντιγράφουμε απόσπασμα χαρακτηριστικό για την προσωπικότητά του Α.Ζάχου:
«….Ο θάνατος του Ζάχου εξέπληξε, τον επιστεύαμεν αγέραστον και αιωνόβιον, όμοιον με τα κυπαρίσσια και τα πλατάνια, που τόσον ηγάπα. Αλλ’ ο μόνος πλάτανος, που εσκίαζε και εδρόσιζε όσους τον εγνώριζαν έπεσε.
Ο Αριστοτέλης Ζάχος ήτο ένας ωλοκληρωμένος άνθρωπος με καθωρισμένην κατεύθυνσιν, καθωρισμένην πίστιν και γεννημένος καλλιτέχνης. Η ιδιοφυΐα του, το πλατύ του βλέμμα, η πίστις του εις την γνησίαν ρίζαν της ελληνικής παραδόσεως τον έκαμον ικανόν να συλλαμβάνη την πνευματικήν εκδήλωσιν εις την ολότητά της και να δημιουργή μέσα εις αυτήν. Είνε ο πρώτος που αντελήφθη τον πλούτον και τους θησαυρούς της λαϊκής μας τέχνης ζωντανά, συνυφασμένης με το ήθος του ελληνικού λαού, με την μεγάλην ιστορικήν του παράδοσιν, το έθιμον, το τραγούδι, την γλώσσαν. Φανατικός και διαπρύσιος λάτρης του κάθε ελληνικούεγνώρισε και επί χρόνια εμελέτησεν, όσο κανείς άλλος, την επαρχίαν, το χωριό, το νησί και με την θαυμαστήν του δεξιοτεχνίαν εις το σχέδιον απεθησαύρισεν ό,τι καλύτερον υπάρχει στην παλαιοτέρα και πρόσφατη τέχνη του ελληνικού λαού από το πρωτόγονο σπίτι, το ερημοκλήσι, το λυχνάρι, ως τα γεφύρια, τ’ αρχοντικά σπίτια και τους βυζαντινούς ναούς, χωρίς ατυχώς να εκδώση το πολύτιμον αυτό έργον του. Ευρύς και ισόρροπος νους, χωρίς τας αδυναμίας των μονοπλεύρων, στιβαρός καλλιτέχνης, πρωτομάστορας, είχε θαυμαστή την αίσθησι της αναλογίας, του μέτρου και του ισορρόπου συνδυασμού του σκοπίμου προς το ωραίον, του πρακτικού και αναγκαίου προς την αισθητικήν μορφήν.
Ο μοναδικός σκοπός του ήτο η δημιουργία ελληνικής αρχιτεκτονικής. Δεν είχε τα μάτια εστραμμένα εις το παρελθόν, ήτο «μοντέρνος», αλλ’ όχι ξερριζωμένος, εζήτει να συνδυάση το νεώτερον υλικόν και τας νεωτέρας απαιτήσεις με τας εγχωρίους μορφάς, τας αληθείς και αιωνοβίους, διότι απορρεόυν από συνθήκας του τόπου ή από ανάγκας μονίμους…».
Το βιβλίο (2013) της Ελένης Φεσσά-Εμμανουήλ:
«Αριστοτέλης Ζάχος και Josef Durm.
Η αλληλογραφία ενός πρωτοπόρου αρχιτέκτονα με τον μέντορά του 1905-1914».
Απόσπασμα από την κριτική του βιβλίου από τον Μάνο Μπίρη, ομότιμο καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
«Ο Γερμανός Josef Durm (1837 - 1919), αρχιτέκτων και καθηγητής στο Πολυτεχνείο της Καρλσρούης, όπως επίσης ο Αριστοτέλης Ζάχος (1871 - 1939), ένας από τους εμπνευσμένους δημιουργούς της αρχιτεκτονικής πρωτοπορίας στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου, είναι κατά τεκμήριο άγνωστοι σχεδόν στο ευρύ κοινό.
Η καταγωγή της οικογένειας του Ζάχου ήταν από τη Σιάτιστα. Ενεπλάκη αυτός νέος στoν Μακεδονικό Αγώνα και στον Βαλκανικό Πόλεμο.
Η ουσιώδης προσφορά αυτού του βιβλίου είναι ο εμπλουτισμός των γνώσεών μας για τον αποδέκτη αυτών των επιστολών. Διότι ο Αριστοτέλης Ζάχος, πέρα από τη μελέτη του για την αποκατάσταση του Αγ. Δημητρίου της Θεσσαλονίκης, καθώς και τη δημιουργική διαδρομή του προς την αναβίωση μιας νεοελληνικής αρχιτεκτονικής - αντλώντας στοιχεία από τα μεταβυζαντινά και λαϊκά πρότυπα - ήταν ο μόνος ίσως που κατόρθωσε να μη διολισθήσει στις επιδερμικές γραφικότητες και τις συναφείς εξεζητημένες εκφράσεις αρκετών συναδέλφων του, της λεγόμενης γενιάς του '30. Από την άλλη πλευρά, γίνεται αντιληπτός ο τρόπος με τον οποίο οι πολυσήμαντες και γόνιμες εμπειρίες του στην Ευρώπη του 1900 είχαν προσδώσει ένα ιδιάζον στοιχείο ορθολογισμού και γνωστικού βάθους μέσα στην παλλόμενη για την αρχιτεκτονική ευαισθησία του».
Άρθρο της εφημερίδας ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΣ Τρίτη, 22 Νοεμβρίου 2011
Ζαχαρίας Παπαντωνίου:
«Ο τάφος του Αριστοτέλη Ζάχου έπρεπε να είναι μέσα στο ναό του Αγίου Δημητρίου».
Προσκύνημα των ορθοδόξων χριστιανών, που με το «θρησκευτικό τουρισμό» καταφθάνουν από τα βάθη της Ρωσίας, ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Δημητρίου της Θεσσαλονίκης, οφείλει πολλά στον αναστηλωτή του μετά την πυρκαγιά του 1917, αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχο, για τον οποίο ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου έγραψε:
«Ο τάφος του Αριστοτέλη Ζάχου έπρεπε να είναι μέσα στο ναό του Αγίου Δημητρίου. Σ’ αυτό το αρχιτεκτόνημα του Ζάχου, σ’ αυτή τη στιβαρή θρησκευτική αρμονία, εκεί άξιζε να κηδεύσουμε τον πρωτομάστορα».
Το παράθεμα (από νεκρολογία για τον Ζάχο) χρονολογείται στο 1939, έτος του θανάτου του. Το μνημονεύει ο ακάματος Γεώργιος Μπόντας, στο ΔΥΤΙΚΟΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ 2012, που εκδίδει ο Ζήσης Αν. Μπέλλος στην Κοζάνη.
Για την ενιαύσια αυτή έκδοση έχει γράψει επανειλημμένως η στήλη και ήδη επωφελείται για να υπογραμμίσει το σπουδαίο ρόλο του Ημερολογίου, ως θησαυροφυλακίου των παραδόσεων και των λαϊκών αξιών της Δυτικής Μακεδονίας. Ο ήδη εκδοθείς για το 2012 τόμος περιλαμβάνει εξαίρετες συνεργασίες, περιλαμβανομένης και αυτής του Γεωργίου Μπόντα για τον Αριστοτέλη Ζάχο.
Τον αναφέρει ως Σιατιστινό (διότι «καταγόταν από τη μεγάλη οικογένεια των Ζαχαίων της Σιάτιστας»), που γεννήθηκε στην Καστοριά -όπως λέει και η «Πάπυρος- Λαρούς» του 1960, ενώ η νεότερη τον φέρει γεννηθέντα στα Βελεσά (Βελισσός, αρχαία Ελληνική πόλη της κατεχόμενης από Βουλγάρους, Βόρειας Μακεδονίας).
Όπως αναφέρει ο κ. Μπόντας, η Θεσσαλονίκη οφείλει στον Αριστοτέλη Ζάχο και το ναΰδριο του Αγίου Στυλιανού (στο Ασυλο του Παιδιού), ένα «βυζαντινό κομψοτέχνημα», ενώ η σφραγίδα της καλλιτεχνικής του και αρχιτεκτονικής δημιουργίας βρίσκεται και σε άλλα μέρη της Ελλάδας.
Ίσως η δημόσια μνήμη να μη γρηγορεί και τόσο για άνδρες αγαθούς, ως ο Ζάχος. Όμως το όνομά του έχει συνδεθεί με έναν από τους αρχαιότερους ναούς του χριστιανικού κόσμου. Και αυτό την υπερβαίνει.-
Βιβλιογραφία:
1. Αριστοτέλης Ζάχος, Τα καράβια της Καστοριάς, Μακεδονικόν Ημερολόγιο (1936), Εκδόσεις Ν. Σφενδόνη.
2.Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκδοτική Αθηνών.
3.Εγκυκλοπαίδεια ΗΛΙΟΣ.
4.Ζυγούρης Φ., Ιστορικά σημειώματα περί Σιατίστης και λαογραφικά αυτής, σελ. χειρογράφου 632.
5.Παπαντωνίου Ζαχ., Ο αρχιτέκτων Αριστοτέλης Ζάχος στο Σιατιστέων Μνήμη, Λεύκωμα του Συλλόγου Σιατιστέων Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1972. Τυπογραφείον Αφων Αλτιντζή Ο.Ε. , σελ. Γ 45.
6. Ελένη Φεσσά – Εμμανουήλ, Ο αρχιτέκτονας Αριστοτέλης Ζάχος ( Καστοριά 1871 - Αθήνα 1939 ).
7. Ομιλία «Ο Αριστοτέλης Ζάχος και οι Εκκλησίες του Βόλου», Κυριάκος Νησιώτης, Πέμπτη 6 Φεβρουαρίου 2014.
8. Ζάχος Αριστοτέλης, Βυζαντινόν εν Ηπείρω βημόθυρον, ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ τ. Γ΄
9. «Ο αρχιτέκτονας Αριστοτέλης Ζάχος (Καστοριά 1871-Αθήνα 1939)» — Περίληψη σχετικής ανακοίνωσης της Ελένης Φεσσά–Εμμανουήλ στο Διήμερο Επιστημονικό Συμπόσιο «Οι αρχιτέκτονες του Βόλου - Συμβολές στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική», Βόλος, 14–15 Νοεμβρίου 1997.
10. Ε. Φεσσά-Εμμανουήλ και Ε.Β. Μαρμαράς, 12 Έλληνες αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2005.
11. Η Θεσσαλονίκη μέσα από τον φακό του Αριστοτέλη Ζάχου, 1912-1917.
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Διαβάστε επίσης:
H ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.