Βουλγαροκρατούμενη Μακεδονία, Χέμινγουεϊ: Ἡ φρίκη τῆς ἐκκένωσης τῆς Θράκης, Η Βόρειος Ελλάδα υπό Βουλγαρική κατοχή (1941 – 1944), Τὰ δεινὰ τῆς Βόρειας Θράκης, Η Προσοτσάνη και η Εξέγερση και Σφαγή της Δράμας, Η Εξέγερση και Σφαγή της Δράμας
Η ίδρυση των ελληνικών αποικιών στη Δυτική ακτή του Ευξείνου Πόντου.
Η ίδρυση των ελληνικών αποικιών στη Δυτική ακτή του Ευξείνου Πόντου.
 |
Aμφορέας του ρυθμού Φικελλούρων από το Μπερεζάν 550-540 π.Χ.
(©State Hermitage Museum, St. Petersburg, Russia)
Η ίδρυση των ελληνικών αποικιών – Έρευνα κεραμικής ανά θέση στη Δυτική ακτή του Ευξείνου Πόντου (περ. 770 π.Χ. έως τέλη 6ου αι. π.Χ.)
|
Πρόσφατες επιφανειακές έρευνες γίνονται κυρίως στις βουλγαρικές ακτές. Οι σωστικές ανασκαφές των τελευταίων ετών στην Απολλωνία Ποντική*1 έφεραν στο φως πολλά δείγματα πρώιμης ιωνικής κεραμικής. Κατά τη διάρκεια δύο προηγούμενων ανασκαφών ανακαλύφθηκαν αγγεία του Ρυθμού των Αιγάγρων*2, που χρονολογούνται στα τέλη του 7ου αι. π.Χ. Το γεγονός αυτό οδηγεί στο
συμπέρασμα ότι η πόλη είχε ιδρυθεί ήδη πριν από το τέλος του 7ου αι. π.Χ. Από την άλλη πλευρά, παρόλο που στο νησί Sveti Kirik βρέθηκαν αντικείμενα της ίδιας πρώιμης περιόδου, η περιοχή εξακολουθεί να παραμένει σχεδόν άγνωστη. Η σειρά αττικών αγγείων που βρέθηκε στο νησί αντιπροσωπεύεται από θραύσματα κεραμικής της τεχνοτροπίας του Σοφίλου και του Ζωγράφου του Πόλου. Ευρήματα από τη νεκρόπολη που ανασκάπτεται τώρα από μια γαλλοβουλγαρική ομάδα χρονολογούνται στον ύστερο 6ο αι π.Χ. Επίσης ήρθε στο φως κορινθιακή κεραμική του 6ου αι. π.Χ. Η περιοχή του Debelt σε μια λίμνη κοντά στον κόλπο του Μπουργκάς αποκάλυψε κεραμική από την ανατολική Ελλάδα και την Αττική, ενώ το Εμπόριον στο Sladki Kladenci κοντά στο Μπουργκάς παρουσίασε ευρήματα μόνο του 5ου και του 4ου αι. π.Χ.
συμπέρασμα ότι η πόλη είχε ιδρυθεί ήδη πριν από το τέλος του 7ου αι. π.Χ. Από την άλλη πλευρά, παρόλο που στο νησί Sveti Kirik βρέθηκαν αντικείμενα της ίδιας πρώιμης περιόδου, η περιοχή εξακολουθεί να παραμένει σχεδόν άγνωστη. Η σειρά αττικών αγγείων που βρέθηκε στο νησί αντιπροσωπεύεται από θραύσματα κεραμικής της τεχνοτροπίας του Σοφίλου και του Ζωγράφου του Πόλου. Ευρήματα από τη νεκρόπολη που ανασκάπτεται τώρα από μια γαλλοβουλγαρική ομάδα χρονολογούνται στον ύστερο 6ο αι π.Χ. Επίσης ήρθε στο φως κορινθιακή κεραμική του 6ου αι. π.Χ. Η περιοχή του Debelt σε μια λίμνη κοντά στον κόλπο του Μπουργκάς αποκάλυψε κεραμική από την ανατολική Ελλάδα και την Αττική, ενώ το Εμπόριον στο Sladki Kladenci κοντά στο Μπουργκάς παρουσίασε ευρήματα μόνο του 5ου και του 4ου αι. π.Χ.
Στη Μεσημβρία*3 βρέθηκαν μερικά αγγεία του ύστερου 6ου αι. π.Χ. που συμπίπτουν χρονολογικά, σύμφωνα με τις αναφορές του Στράβωνα (7.6.1) και του Ηροδότου (6.33 και 4.93), με την περίοδο ίδρυσης του οικισμού. Η Οδησσός ιδρύθηκε σύμφωνα με τον Ψευδο-Σκύμνο από Μιλήσιους το β΄ τέταρτο του 6ου αι. π.Χ. Τα κεραμικά ευρήματα των μέσων του 6ου αι. π.Χ. (τα χιακά, που περιλαμβάνουν μία φιάλη και αρκετά ιωνικά πινάκια), καθώς και τα όστρακα αττικής κεραμικής του β΄ μισού του 6ου αι. π.Χ., επιβεβαιώνουν αυτή τη χρονολόγηση. Υπάρχουν ωστόσο αμφιβολίες για τα κεραμικά ευρήματα που χαρακτηρίστηκαν κορινθιακά.
 |
| Ασκός από το Μπερεζάν· γ’ τέταρτο 6ου αι. π.Χ. (©State Hermitage Museum, St. Petersburg, Russia) |
Νέα ευρήματα από την πόλη των Τόμων*4 περιλαμβάνουν κεραμική της ανατολικής Ελλάδας, που χρονολογείται στις αρχές του 6ου αι. π.Χ. Τα ευρήματα αυτά, τα οποία προέρχονται πιθανότατα από μια πρώιμη καλύβα της τεχνικής «καλαμωτή με λάσπη», επιβεβαιώνουν ότι η πόλη ήταν αποικία Μιλησίων ιδρυμένη γύρω στο 600 π.Χ.
Η αρχαϊκή κεραμική της Ίστριας*5 έχει δημοσιευτεί σε μονογραφίες και χάρη στον P. Dupont η περιοχή αποτέλεσε το ανασκαφικό σημείο όπου ξεκίνησαν και έγιναν γνωστές οι αναλύσεις πηλού. Μερικά όστρακα του Μέσου Ρυθμού της Λευκής Αίγας Ι σηματοδότησαν το Μέσο Ρυθμό των Αιγάγρων ΙΙ, ο οποίος εντοπίζεται σε μεγάλο αριθμό στην περιοχή. Ακόμα και αν αυτή η εικονογραφική τεχνική είναι μιλησιακή, όπως και τα σχετικά πλούσια ευρήματα του Ρυθμού Φικελλούρων*6, εισαγωγές του Ύστερου Ρυθμού των Αιγάγρων προέρχονται κυρίως από δύο άλλα κέντρα παραγωγής, που προς το παρόν αποκαλούνται Βόρειας Ιωνίας ΙΙ και Νότιας Ιωνίας ΙΙΙ. Τα υπόλοιπα είναι κλαζομενιακά*7 και αιολικά. Η χιακή κεραμική εκπροσωπείται από κάλυκες, φιάλες, πυξίδες και δίνους, η σαμιακή από ιωνικά αγγεία πόσεως. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεγάλη τοπική παραγωγή κεραμικής καλής ποιότητας που περιλαμβάνει αγγεία του Ύστερου Ρυθμού των Αιγάγρων, των Φικελλούρων, χιακή και αιολική τεφρή κεραμική, εκ των οποίων μικρή ποσότητα προήλθε από την αιολική ακτή της Μικράς Ασίας και από τη Λέσβο. Επίσης εκεί, όπως και στο Μπερεζάν*8, παραγόταν «καθαρή» ιωνική κεραμική, συμπεριλαμβανομένης και της ταινιωτής. Τα κορινθιακά αγγεία άρχισαν να εισάγονται γύρω στο 600 π.Χ. Ωστόσο, εισαγωγές από την Αττική χρονολογούνται πριν από το 600 π.Χ., αλλά είναι πολύ σπάνιες μέχρι τα μέσα του 6ου αι. π.Χ.
Η ανασκαφή στην Οργάμη*9 απέφερε λίγα θραύσματα κεραμικής πρωιμότερης του 650 π.Χ.: ένα όστρακο του Μέσου Ρυθμού της Λευκής Αίγας Ι και έναν πρώιμο χιακό αμφορέα από ένα ηρώο, πιθανόν αυτό των «οικιστών». Έρευνες στο ιερό του Αχιλλέα στη νήσο Λευκή*10 διεξήχθησαν πρώτη φορά στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Εκεί βρέθηκε κεραμική καλής ποιότητας μαζί με πρώιμη εισηγμένη από την ανατολική Ελλάδα.
 |
| Αττική κύλικα από το Μπερεζάν με παράσταση ιππέων πλαισιωμένων από αποτροπαϊκά μάτια. 530 π.Χ. (©State Hermitage Museum, St. Petersburg, Russia) |
Σημειώσεις
*1 Απολλωνία Ποντική/ Σωζόπολη : Η αρχαία πόλη βρίσκεται στις δυτικές ακτές της Μαύρης θάλασσας, στη σημερινή χερσόνησο Skamanij. Η σύγχρονη πόλη καλύπτει πλήρως τις αρχαίες εγκαταστάσεις. Η σημερινή νήσος Κιρίκ, η οποία ήταν κάποτε ενωμένη με την ηπειρωτική χώρα, αποτελούσε τμήμα της Απολλωνίας.
*2 Κεραμική του Ρυθμού των Αιγάγρων : Ο ρυθμός των αιγάγρων αποτελεί τη χαρακτηριστικότερη μορφή ανατολίζουσας κεραμικής της ανατολικής Ελλάδας, που αντιγράφηκε ακόμη και στην Ετρουρία και κυριάρχησε από τα μέσα του 7ου έως τα μέσα του 6ου αι. π.Χ. Βασικό στοιχείο της πανίδας του ρυθμού είναι ο αίγαγρος, που απαντά μεμονωμένος ή σε ζωφόρους.
*3 Μεσημβρία (Αρχαιότητα) : Τα ερείπια της αρχαίας δωρικής πόλης της Μεσημβρίας βρίσκονται στα δυτικά παράλια του Εύξεινου Πόντου, στη σύγχρονη πόλη Νεσέμπαρ της Βουλγαρίας. Οι αρχαίοι Έλληνες άποικοι είχαν επιλέξει με μεγάλη προσοχή τη θέση της πόλης, την οποία και έχτισαν τελικά επί της χερσονήσου Νεσέμπαρ. Η χερσόνησος αυτή είναι προστατευμένη με φυσική οχύρωση και προσφέρει τη δυνατότητα επικοινωνίας με την ενδοχώρα μέσω ενός στενού ισθμού μήκους 350 μ., ενώ ταυτόχρονα αποτελεί σπουδαίο λιμάνι για τα πλοία με κατεύθυνση από και προς την πόλη.
*4 Τόμις (Αρχαιότητα) : Ο οικισμός των Τόμων βρίσκεται στη σημερινή πόλη της Ρουμανίας, την Κωνστάντσα, στη δυτική ακτή του Εύξεινου Πόντου. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες μαρτυρίες οι Τόμοι υπήρξαν αποικία Μιλησίων μεταναστών. Ο αρχαίος οικισμός αναφέρεται σε πολλούς αρχαίους συγγραφείς, Έλληνες και Λατίνους είτε ως «εμπόριον», είτε ως «πόλις» είτε ακόμη ως «πολίχνιον», ενώ στους Λατίνους αναφέρεται ως «urbs», «civitas» και «oppidum». Η ονομασία του ίδιου του οικισμού ποικίλλει ανάλογα με την εποχή και το συγγραφέα.
*5 Ίστρος / Ίστρια (Αρχαιότητα) : Ελληνική και Ρωμαϊκή πόλη στη Μικρά Σκυθία, στη σημερινή τοποθεσία “LaCitate”, 9 χλμ. ανατολικά του χωριού Ίστρια, επαρχία Κωνστάντζας, Ρουμανία.
*6 Κεραμική του Ρυθμού Φικελλούρων : Τα κεραμικά του ρυθμού Φικελλούρων παράγονταν στη Μίλητο (560-494 π.Χ.). Ο ρυθμός γνώρισε ευρεία διάδοση στη Ρόδο, στη Σάμο, στη Μαύρη θάλασσα και στην Αίγυπτο. Χαρακτηρίζεται από τον πλούσιο γεωμετρικό και φυτικό διάκοσμο και την ευρεία χρήση ζωικών θεμάτων. Νεωτερισμοί που αποδίδονται στο ρυθμό είναι η χρήση του μισοφέγγαρου και της έλικας στη διακόσμηση, καθώς και του ελεύθερου πεδίου. Κυριότερα σχήματα είναι ο αμφορέας, ο αμφορίσκος και η οινοχόη.
*7 Κλαζομεναί (Αρχαιότητα) : Βρισκόταν στα δυτικά της Σμύρνης και ήταν μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Ιωνίας κατά την Αρχαϊκή περίοδο, φημισμένη για την κεραμική της. Μετά τον 6ο αι. π.Χ. σταδιακά παρήκμασε και στα Ρωμαϊκά χρόνια είχε ήδη χάσει τη σημασία της.
*8 Μπερεζάν : Ο αρχαίος ελληνικός οικισμός στο νησάκι Μπερεζάν της σημερινής Ουκρανίας αποτελεί έναν από τους πιο πρώιμους σε ολόκληρο τον Εύξεινο Πόντο και το όνομά του έχει συνδεθεί με τον ελληνικό αποικισμό ολόκληρης της περιοχής του κάτω ρου των ποταμών Δνειπέρου και Μπουγκ της Σκυθίας. «Βορυσθένης εμπόριον», «Βορυσθένης», «Βορυσθενεϊτέων εμπόριον», «Βορυσθενίς νήσος» είναι ονομασίες με τις οποίες το τοπωνύμιο ήταν γνωστό κατά την Αρχαιότητα.
*9 Οργάμη : Η Οργάμη βρίσκεται στις εκβολές του Δούναβη. Η ταύτιση έγινε πρόσφατα βάσει αρχαιολογικών μαρτυριών. Πρόκειται για μία από τις παλιότερες αμιγώς ελληνικές αποικίες στην περιοχή της Μαύρης θάλασσας. Η διαδοχική κατοίκηση μέχρι τον 7ο αιώνα δυσχεραίνει την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την οικιστική οργάνωση και την οικονομική και την πολιτική ζωή της πόλης στην Αρχαιότητα. Η νεκρόπολη της Οργάμης είναι από τις καλύτερα ανεσκαμμένες στην ευρύτερη περιοχή.
*10 Λευκή/Αχίλλειος Νήσος : Η Λευκή/Αχίλλειος νήσος (σύγχρονη νήσος Zmeinyj στην Ουκρανία) βρίσκεται στην περιοχή της Μαύρης θάλασσας, περίπου 45 χλμ. από το δέλτα του Σουλίνα, παραποτάμου του Δούναβη. Ήδη από τον 7ο αι. π.Χ. η Λευκή συνδέθηκε με τον Αχιλλέα, λόγω του φημισμένου ναού του θεού που βρισκόταν στο νησί.
Πηγή : Bouzek Jan, «Αρχαϊκή ελληνική κεραμική στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου»
Μετάφραση : Μόσχου Δέσποινα
Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού, Εύξεινος Πόντος
Σύντομος σύνδεσμος -shortlink- άρθρου : http://wp.me/p4otm4-am
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.