Μεγάλη Ελλάδα.(Magna Grecia) Μέρος 8oν :Συρακούσες

Οι Συρακούσες ιδρύθηκαν  το 734 ή το 733 π.Χ. από Κορίνθιους και Τενεάτες αποίκους. Ήταν η σημαντικότερη πόλη της Μεγάλης Ελλάδας και μια από τις σπουδαιότερες αρχαίες ελληνικές πόλεις. Στον Πελοποννησιακό πόλεμο (Σικελική εκστρατεία 415-413 π.Χ.) απέκρουσαν επίθεση των Αθηναίων. Στη συνέχεια εξελίχθηκε σε μια από τις ακμαιότερες, πλουσιότερες και δυνατότερες ελληνικές πόλεις της Σικελίας μέχρι την υποδούλωσή της στους Ρωμαίους το 212 π.Χ. Ο Κικέρωνας την αποκάλεσε «ωραιότατη και καταστόλιστη πόλη». Τα εντυπωσιακά ερείπια του κέντρου της αρχαίας πόλης αποτελούν μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO.

Περιτριγυρισμένες από ισχυρότατα τείχη που είχαν μήκος 28 χλμ., οι Συρακούσες στολίζονταν από θαυμάσια ανάκτορα, όπως αυτό του Ιέρωνα, περίφημους ναούς της Αρτέμιδας και της Αθηνάς, από την κρήνη Αρέθουσα και το περίφημο θέατρο των Συρακουσών, αριστούργημα αρχιτεκτονικής και ακουστικής. Τα νομίσματά της, που σώθηκαν, είναι αληθινά καλλιτεχνήματα.

Ιστορία της αρχαίας πόλης (8ος - 3ος αι.π.Χ.)

Οι Συρακούσες ιδρύθηκαν το 734 ή 733 π.Χ. από τους Κορίνθιους αποίκους με οικιστή τον Αρχία. Η πόλη αρχικά χτίστηκε στο νησί Ορτυγία, στη θέση εγκατάστασης γηγενών Σικελών, τους οποίους εξεδίωξαν οι Έλληνες, και στη συνέχεια επεκτάθηκε στην απέναντι ακτή.[1] Τον επόμενο αιώνα η πόλη αναπτύχθηκε ιδρύοντας αρκετές αποικίες στην νοτιοανατολική Σικελία, όπως οι Άκραι, ο Έλωρος και η Καμάρινα. Στα χρόνια αυτά που συνοδεύτηκαν με μεγάλη οικονομική ακμή των Συρακουσών, η πόλη ταράχτηκε από σφοδρές διαμάχες ανάμεσα στους ευγενείς και τους υποδουλωμένους ντόπιους.

Η περίοδος του Γέλωνα και των διαδόχων του

Το 485 π.Χ. ο Γέλων ο τύραννος της Γέλας κατέλαβε τις Συρακούσες και ανέλαβε την εξουσία σ’ αυτές. Στη θέση του, ως τύραννο της Γέλας άφησε τον αδελφό του Ιέρωνα. Ο Γέλων είχε ήδη παντρευτεί την Δαμαρήτη, κόρη του Θήρωνα, τυράννου του Ακράγαντα. Με την κίνηση αυτή εξασφάλισε την συμμαχία της άλλης ισχυρής ελληνικής πόλης της Σικελίας. Με τη δραστηριότητα που ανέπτυξε κατάφερε να δημιουργήσει συνασπισμό πόλεων ο οποίος περιλάμβανε τις τρεις ισχυρότερες πόλεις της νοτιοδυτικής Σικελίας, τις Συρακούσες, τη Γέλα και τον Ακράγαντα. Ο ισχυρός αυτός συνασπισμός οδηγήθηκε τελικά σε σύγκρουση με τους Καρχηδόνιους. Η καθοριστική σύγκρουση έγινε απέναντι από τα τείχη της Ιμέρας, πόλης της βόρειας Σικελίας, το 480 π.Χ.. Στη μάχη της Ιμέρας οι δυνάμεις των Συρακουσίων και των Ακραγαντίνων νίκησαν τους Καρχηδόνιους, αναστέλλοντας τα σχέδια των τελευταίων για κατάληψη του νησιού για περίπου έναν αιώνα.

Το αρχαίο θέατρο των Συρακουσών

Ο Γέλων πέθανε το 478 π.Χ. και τον διαδέχτηκε ο αδελφός του Ιέρων ο οποίος ισχυροποίησε ακόμα περισσότερο το κράτος των Συρακουσών. Συμμαχώντας με την πόλη Κύμη νίκησε τους Τυρρηνούς πειρατές στη ναυμαχία της Κύμης το 474 π.Χ.
Ο Ιέρων πέθανε το 467 π.Χ. και τον διαδέχτηκε ο αδελφός του Θρασύβουλος. Ο Θρασύβουλος δεν είχε τις ικανότητες των προκατόχων του και καθαιρέθηκε με επανάσταση έναν χρόνο μετά. Μετά την πτώση της τυραννίας, κυριάρχησε στην πόλη η δημοκρατική παράταξη. Μεταξύ του 458 και 452 π.Χ. οι γηγενείς κάτοικοι της Σικελίας, οι Σικελοί δημιούργησαν ισχυρό κράτος στο εσωτερικό του νησιού και κυρίευσαν ορισμένες ελληνικές (Μοργαντίνη) και καρχηδονιακές πόλεις των παραλίων. Οι Συρακούσες κατάφεραν να διαλύσουν τον στρατό των Σικελών και να επιβάλλουν την κυριαρχία τους στις περιοχές τους. Το 445 π.Χ. οι Συρακούσιοι κατέλαβαν και τον Ακράγαντα αποκτώντας τον έλεγχο μεγάλου μέρους του νησιού. Πολλές σικελικές πόλεις, δυσαρεστημένες από την ηγεμονία των Συρακουσών, σύναψαν συμμαχία με την Αθήνα. Η Αθήνα αναμίχθηκε στα γεγονότα της Σικελίας το 427 π.Χ στέλνοντας μικρή δύναμη να βοηθήσει το Ρήγιο και τους Λεοντίνους που απειλούνταν από τις Συρακούσες. Το 416 π.Χ., με αφορμή την βοήθεια που ζήτησε η πόλη Έγεστα για να προστατευτεί από τις επιθέσεις του γειτονικού Σελινούντος, οργανώθηκε από την Αθήνα η μεγάλη Σικελική εκστρατεία. Οι Αθηναίοι πολιόρκησαν τις Συρακούσες, όμως μετά την παρέμβαση των Σπαρτιατών οι Αθηναίοι ηττήθηκαν και 7.000 από αυτούς και τους συμμάχους τους αιχμαλωτίστηκαν, τελειώνοντας τις μέρες τους στα λατομεία των Συρακουσών.

Η περίοδος του Διονύσιου του Πρεσβύτερου

Η Έγεστα, μετά την αποτυχία των Αθηναίων να της προσφέρουν βοήθεια, στράφηκε στους Καρχηδόνιους. Αυτοί ανταποκρίθηκαν στέλνοντας μεγάλο στρατό υπό τον στρατηγό Αννίβα, το 409 π.Χ., ο οποίος κατέλαβε και κατέστρεψε τον Σελινούντα, την Ιμέρα, τον Ακράγαντα, τη Γέλα και την Καμάρινα. Οι Συρακούσιοι, μπροστά στον κίνδυνο, εξέλεξαν στρατηγό αυτοκράτορα τον Διονύσιο. Αυτός, αποκτώντας τον απόλυτο έλεγχο του στρατού, κατέλαβε την εξουσία και έγινε τύραννος (406 π.Χ.). Ο Διονύσιος στη συνέχεια κατέλαβε πόλεις της ανατολικής Σικελίας, καταφέρνοντας να ελέγξει το μεγαλύτερο μέρος του ανατολικού τμήματος του νησιού. Στις επιχειρήσεις αυτές κατέστρεψε ολοσχερώς την Νάξο. Το 398 π.Χ. εξεστράτευσε κατά των καρχηδονιακών βάσεων της Σικελίας, καταφέρνοντας να καταλάβει τη Μοτύη. Μετά από αυτές τις εξελίξεις οι Καρχηδόνιοι έστειλαν στρατό στη Σικελία, κατέλαβαν τη Μεσσήνη και στη συνέχεια πολιόρκησαν τις ίδιες τις Συρακούσες. Οι Συρακούσιοι, ενισχυόμενοι με τριάντα πλοία από τους Σπαρτιάτες, απέκρουσαν τους Καρχηδόνιους και τους νίκησαν στη θάλασσα. Ακολούθησε στην συνέχεια αντεπίθεση των Συρακουσών και ανάκτηση πολλών περιοχών που είχαν χαθεί στον πρόσφατο πόλεμο. Άλλες δύο προσπάθειες των Καρχηδονίων να επιβάλουν την κυριαρχία τους στη Σικελία απέτυχαν και οι Συρακούσες απέκτησαν σταδιακά τον έλεγχο του μεγαλύτερου τμήματος της Σικελίας. Ο Διονύσιος, ενισχυμένος, επέκτεινε τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις στη νότια Ιταλία, καταλαμβάνοντας την πόλη Καυλωνία και υποτάσσοντας το Ρήγιο. Στη συνέχεια συγκρούστηκε πάλι με τους Καρχηδόνιους και κατάφερε να ανακτήσει τον Σελινούντα.

Αργυρό δεκάδραχμο των Συρακουσών - 400 π.Χ

Η εκστρατεία του Τιμολέοντα
Ο Διονύσιος πέθανε το 367 π.Χ. και τον διαδέχτηκε ο γιος του Διονύσιος ο Νεότερος. Ο Διονύσιος ο Νεότερος δεν διέθετε τις ικανότητες του πατέρα του με αποτέλεσμα δώδεκα χρόνια μετά να ανατραπεί από τον θείο του, τον στρατηγό Δίωνα και να καταφύγει στους Επιζεφύριους Λοκρούς. Ο Δίων, μαθητής του Πλάτωνα, δεν κατάφερε να πραγματοποιήσει το πλατωνικό όραμα για το ιδεώδες κράτος και δολοφονήθηκε, έναν χρόνο μετά, από τον Κάλλιππο, άνθρωπο με ύποπτη και σκοτεινή δράση. Αυτός δεν διατηρήθηκε πολύ καιρό στην εξουσία, καθώς δολοφονήθηκε δύο χρόνια μετά, το 353 π.Χ. Ακολούθησε τότε στις Συρακούσες περίοδος αναρχίας που είχε ως αποτέλεσμα, το 346 π.Χ., να ξαναπάρει την εξουσία της πόλης ο Διονύσιος ο Νεότερος. Οι εξόριστοι Συρακούσιοι τότε ζήτησαν από την μητρόπολή τους, την Κόρινθο, να τους βοηθήσει να διώξουν τον τύραννο και η Κόρινθος ανταποκρίθηκε στέλνοντας στρατό με επικεφαλής τον Τιμολέοντα. Πριν οι δυνάμεις του Τιμολέοντος φτάσουν στην Σικελία, ο τύραννος των Λεοντίνων Ικέτας κατέλαβε τις Συρακούσες και περιόρισε τον Διονύσιο στο νησί Ορτυγία. Ο Τιμολέων με τις δυνάμεις του νίκησε τον Ικέτα ενώ κατέλαβε και την Ορτυγία, συλλαμβάνοντας τον Διονύσιο. Στη συνέχεια ανέλαβε την εξουσία της πόλης και άρχισε την ανασυγκρότησή της (343 π.Χ.). Το 339 π.Χ. οι Καρχηδόνιοι επιχείρησαν πάλι εκστρατεία στην Σικελία. Ο Τιμολέων τους αντιμετώπισε στον Κρίμησο ποταμό και τους νίκησε. Στην συνέχεια στράφηκε κατά κάποιων τυράννων ελληνικών πόλεων, ορισμένοι απ’ τους οποίους είχαν συμμαχήσει με τους Καρχηδόνιους και τους εκτέλεσε ή τους εκθρόνισε. Οι Καρχηδόνιοι, μετά την ήττα και των τελευταίων συμμάχων τους στην Σικελία, αναγκάστηκαν να κλείσουν ειρήνη με τον Τιμολέοντα. Ο Τιμολέων πέθανε το 337 π.Χ. έχοντας πετύχει να απωθήσει τους Καρχηδόνιους και να ισχυροποιήσει τις Συρακούσες.

Κίονες από τον αρχαίο ναό της Αθηνάς στις Συρακούσες - Σήμερα ο ναός είναι ενσωματωμένος στον καθεδρικό ναό της σύγχρονης πόλης.

Η περίοδος του Αγαθοκλέους
Το 316 π.Χ. ανέλαβε την εξουσία ο Αγαθοκλής ο οποίος μετέτρεψε το πολίτευμα σε τυραννία. Ο Αγαθοκλής απέβλεπε στην δημιουργία ενός ισχυρού κράτους με κέντρο τις Συρακούσες και σύντομα στράφηκε κατά των Καρχηδονίων που ήταν το ισχυρότερο εμπόδιο στις φιλοδοξίες του. Αφού απέτυχε να τους νικήσει στην Σικελία αποφάσισε να μεταφέρει τον πόλεμο στην Αφρική. Συμμάχησε με τον τύραννο της Κυρήνης Οφέλλα και εξεστράτευσε στα εδάφη της Καρχηδόνας. Αφού κατέλαβε κάποιες πόλεις διέκοψε την εκστρατεία και επέστρεψε στην Σικελία γιατί ο Οφέλλας σταμάτησε να τον στηρίζει και επιπλέον είχε επαναστατήσει η πόλη του Ακράγαντα στην Σικελία. Με την επιστροφή του συνέχισε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Σικελία καταλαμβάνοντας το μεγαλύτερο τμήμα του νησιού. Στην συνέχεια στράφηκε κατά των Βρεττίων της Νότιας Ιταλίας προσαρτώντας έναν τμήμα στο κράτος του. Ο Αγαθοκλής πέθανε το 289 π.Χ. έχοντας δημιουργήσει ένα μεγάλο κράτος. Μετά τον θάνατο του Αγαθοκλή το κράτος των Συρακουσών εξασθένησε και αντιμετώπισε νέες εισβολές των Καρχηδονίων. Μπροστά στον νέο κίνδυνο οι ελληνικές πόλεις της Σικελίας κάλεσαν για βοήθεια τον Πύρρο που εκείνη την περίοδο πραγματοποιούσε εκστρατεία στην Μεγάλη Ελλάδα. Ο Πύρρος νίκησε τους Καρχηδόνιους οι οποίοι είχαν φτάσει πάλι να απειλούν τις Συρακούσες, κατέλαβε την πόλη τους Έρυξ και τους περιόρισε στην πόλη Λιλύβαιο στα δυτικά του νησιού. Στην συνέχεια όμως εκδήλωσε ηγεμονικές διαθέσεις με αποτέλεσμα να στραφούν πολλές σικελικές πόλεις εναντίον του. Μετά τη δημιουργία εχθρικού κλίματος στην Σικελία εναντίον του, ο Πύρρος αποχώρησε και συνέχισε τις επιχειρήσεις του στην Ιταλία.

Τμήμα από τα αρχαία τείχη των Συρακουσών 

Η βασιλεία του Ιέρωνος Β΄ και η πτώση των Συρακουσών
Μετά την αποχώρηση του Πύρρου οι Συρακούσες πέρασαν σε περίοδο πολιτικής αστάθειας που έληξε το 275 π.Χ. με την αναρρίχηση στην εξουσία του Ιέρωνος ο οποίος επέβαλλε τυραννικό καθεστώς. Ο Ιέρων αρχικά αντιμετώπισε τους Μαμερτίνους, ομάδα μισθοφόρων από την Καμπανία (Ιταλίας), οι οποίοι είχαν καταλάβει την Μεσσήνη και πραγματοποιούσαν επιδρομές στις γύρω περιοχές. Για να τους αντιμετωπίσει έκλεισε συμμαχία με τους Καρχηδόνιους και μετά από σειρά επιχειρήσεων κατάφερε να τους περιορίσει. Τότε αυτοί αναγκάστηκαν να ζητήσουν τη βοήθεια της Ρώμης. Η εμπλοκή της Ρώμης στην Σικελία οδήγησε στον πρώτο Καρχηδονιακό πόλεμο. Ο Ιέρων στο διάστημα αυτό έκλεισε ειρήνη με την Ρώμη και κατάφερε να διατηρήσει τις κτήσεις του. Στην συνέχεια συμμάχησε με την Ρώμη. Ο Ιέρων πέθανε το 215 π.Χ. και αφού ο γιος του και διάδοχός του, ο Γέλων Β΄, είχε πρόωρα πεθάνει, τον διαδέχτηκε ο νεαρός εγγονός του ο Ιερώνυμος ο οποίος δολοφονήθηκε ένα χρόνο μετά, από φιλορωμαϊκή συνωμοσία. Μετά τον θάνατο και του διαδόχου του Ιέρωνα, η στάση της πόλης έγινε εχθρική προς τη Ρώμη. Οι Ρωμαίοι τότε πολιόρκησαν τις Συρακούσες με τις λεγεώνες τους, υπό την αρχηγία του υπάτου Μάρκου Κλαυδίου Μαρκέλλου, και τις κατέλαβαν το 212 π.Χ. μετά από πολιορκία ενός έτους, χάρη στην προδοσία ενός Ίβηρα μισθοφόρου. Με την κατάληψη της πόλης, σκότωσαν τον μεγάλο μαθηματικό και μηχανικό της αρχαιότητας Αρχιμήδη, ο οποίος κατασκευάζοντας ειδικές μηχανές είχε ενισχύσει την άμυνα των Συρακουσών.

Επιμέλεια φωτογραφίας Διόνυσος 

ΠΗΓΗ : https://el.wikipedia.org

Δείτε επίσης :
Μεγάλη Ελλάδα.(Magna Grecia). Μέρος 1ον
http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/2014/12/magna-grecia-1.html

Μεγάλη Ελλάδα.(Μagna Grecia) Μέρος 2ον. Κύμη - Νεάπολη
http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/2014/12/agna-grecia-2.html

Μεγάλη Ελλάδα (Magna Grecia) Μέρος 3ον : Ελέα - Ποσειδωνία
http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/2015/01/magna-grecia-3.html

Μεγάλη Ελλάδα.(Μagna Grecia) Μέρος 4ον : Σύβαρις - Θούριοι
http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/2015/01/agna-grecia-4.html#more

Μεγάλη Ελλάδα.(Μagna Grecia) Μέρος 5oν: Κρότωνας
http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/2015/02/agna-grecia-5o.html

Μεγάλη Ελλάδα.(Μagna Grecia) Μέρος 6oν: Τάραντας
http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/2015/02/agna-grecia-6o.html#more

Μεγάλη Ελλάδα.(Μagna Grecia) Μέρος 7oν : Μεταπόντιο - Καυλωνία.
http://autochthonesellhnes.blogspot.gr/2015/03/agna-grecia-7o.html#more