Οι αρχαίοι ναοί της Ελλάδος . Μέρος δεύτερο.

Συνεχίζουμε το αφιέρωμα μας στους αρχαίους ναούς της Ελλάδος .  Σήμερα το δεύτερο μέρος.

Ναός Επικούριου Απόλλωνα - Βάσσες Φυγαλείας

Ο ναός ανεγέρθηκε το δεύτερο μισό του 5ου αιώνα π.Χ. (420-410 π.Χ;) και αποδίδεται στον Ικτίνο, τον αρχιτέκτονα του Παρθενώνα.
Ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας που τον επισκέφθηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ ,τον θεώρησε δεύτερο σε κάλλος ναό της Πελοποννήσου μετά τον ναό της Τεγέας.

Ο ναός υψώνεται στα 1.130 μέτρα και είναι κατασκευασμένος κυρίως από γκρίζο ασβεστόλιθο τοπικής προέλευσης. Είναι δωρικός, περίπτερος με στοιχειά ιωνικού ρυθμού. Έχει 6 κίονες στις στενές και 15 στις μακρές πλευρές, αντί της καθιερωμένης για την εποχή αναλογίας 6 x 13.  Οι διαστάσεις του ναού είναι 39,87 × 16,13 μέτρα. Το βασικότερο διακοσμητικό στοιχείο του ναού ήταν η μαρμάρινη ιωνική ζωφόρος, που υπήρχε πάνω από τους ιωνικούς ημικίονες μέσα στο σηκό η οποία είχε συνολικό μήκος 31 μ.και αποτελείτο από 23 μαρμάρινες πλάκες. Στις 12 απεικονίζεται η Αμαζονομαχία και στις υπόλοιπες 11 η Κενταυρομαχία. Δυστυχώς όλη η ζωφόρος το 1815 κλάπηκε και αργότερα μεταφέρθηκε στο Βρετανικό Μουσείο, όπου και εκτίθενται σήμερα.
Από το 1987 ο ναός προστατεύεται από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες με ειδικό στέγαστρο.

Ναός Αθηνάς Νίκης - Αθήνα 

Ο ναός της Αθηνάς Νίκης ή ναός της Απτέρου Νίκης είναι ένας μικρός αλλά κομψός αμφιπρόστυλος ιωνικός ναός που οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 427 και 424 π.Χ.. Οι διαστάσεις του ήταν μόλις 8,27 μ x 5,64 μ. Εδώ φυλασσόταν το ξόανο της θεάς Αθηνάς Νίκης, της «απτέρου», δηλαδή χωρίς φτερά, για να μη φύγει ποτέ από την πόλη της Αθήνας.
Η ζωφόρος ήταν διακοσμημένη με ανάγλυφες παραστάσεις μαχών μεταξύ Ελλήνων και έφιππων ανατολιτών ή άλλων Ελλήνων και επίσης  απεικονιζόταν η συνέλευση των Ολύμπιων θεών με τον Δία και την Αθηνά στο μέσο.
Ο ναός διατηρήθηκε για πολλούς αιώνες και τον 5ο αιώνα μ.Χ. μετατράπηκε σε εκκλησία. Το 1686 μ.Χ., οι Τούρκοι, για να αντιμετωπίσουν τους Βενετούς του Mοροζίνι, τον κατεδάφισαν προκειμένου να χρησιμοποιήσουν το δομικό του υλικό στο κτίσιμο του οχυρωματικού τοίχου. Η πρώτη αναστήλωση του ναού διενεργήθηκε μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, το 1835.

Ναός Απόλλωνα - Δελφοί

Πρόκειται για το σημαντικότερο μνημείο που σώζεται από το ιερό του Απόλλωνα που βρίσκεται στους Δελφούς. Σύμφωνα με τον θρύλο ανεγέρθηκε στο ίδιο σημείο που βρισκόταν κατά το παρελθόν οι μυθικοί ναοί του Απόλλωνα που ανάλογα με την περίοδο ήταν κατασκευασμένοι από κλαδιά δάφνης, κερί μελισσών και χαλκό. Χτίστηκε το 510 π.Χ. με τις χορηγίες πολλών Ελλήνων και ξένων ηγεμόνων, αλλά και την καταλυτική συνδρομή της αθηναϊκής οικογένειας των Αλκμαιωνιδών. Από αρχιτεκτονικής άποψης ήταν δωρικού ρυθμού περίπτερος με 6 κίονες στην πρόσοψη και 15 στις πλευρές. Φιλοξενούσε εξαιρετικό γλυπτό διάκοσμο που αποδίδονταν στον Αντηναγόρα και τα αετώματά του παρουσίαζαν σκηνές που απεικόνιζαν τον ίδιο το θεό Απόλλωνα και τη γιγαντομαχία. Το 373 π.Χ. το ιερό κατέφυγε σε έρανο με σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων για την ανοικοδόμηση του ναού καθώς ένας μεγάλος σεισμός τον κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά. Αρχιτέκτονες του νέου κτίσματος που ήταν επίσης δωρικού ρυθμού και θαυμάζουμε μέχρι σήμερα ήταν οι Σπινθαγόρας ο Κορίνθιος ο Ξενόδορος και ο Αγάθων. Παρόμοια με τον προηγούμενο και αυτός ο ναός διέθετε 6 στήλες στην πρόσοψη και 15 στις πλευρές και είχε διαστάσεις 60.32 μ x 23.82 μ. ενώ το ύψος των κιόνων έφτανε τα 10,7 μ. Τα αετώματα του ναού φιλοξενούσαν σκηνές που απεικόνιζαν τον Απόλλωνα, τις Μούσες και τον Διόνυσο.

Ναός Αθηνάς Αλέας - Τεγέα

Ο ναός της Αθηνάς Αλέας σύμφωνα με τον αρχαίο περιηγητή Παυσανία ήταν ο ανώτερος όλων των ναών της Πελοποννήσου την εποχή εκείνη.
Ο κλασικός ναός οικοδομήθηκε τον 4ο αι. π.Χ (340 π.Χ. περίπου) υπό την αρχιτεκτονική εποπτεία του γλύπτη Σκόπα στην θέση του προηγούμενου ναού που καταστράφηκε απο πυρκαγιά. Ήταν δωρικού ρυθμού με επιρροές και από τους άλλους δυο ρυθμούς και εξ ολοκλήρου κατασκευασμένος από μάρμαρο . Ήταν περίπτερος με  6 x 14 κιόνες   Οι διαστάσεις του ήταν 47μ. μήκος, 22μ. πλάτος , ενώ η διάμετρος κάθε κίονα 1,24μ .Εσωτερικά, κατά μήκος του βόρειου και νότιου τοίχου του σηκού, ο ναός κοσμείτο με επτά κορινθιακούς ημικίονες. Ο ναός σωζόταν ως τον 4ο αι.μ.Χ οπότε και καταστράφηκε ,πιθανόν από τις επιδρομές των Γότθων του Αλάριχου η από σεισμό. Σήμερα στον χώρο παραμένουν ελάχιστα μέρη του ναού καθώς τα περισσότερα χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή γειτονικών κτιρίων.

Θόλος Αθηνάς Προναίας - Δελφοί 

Η Θόλος είναι, ίσως, το πιο χαρακτηριστικό μνημείο των Δελφών, που δεσπόζει στο ιερό της Αθηνάς Προναίας .Πρόκειται για αριστούργημα της κλασικής αρχιτεκτονικής το οποιο εχει συσχετισθεί με χθόνια λατρεία, ωστόσο, ο περιηγητής Παυσανίας, που είδε τα ερείπιά του το 2ο αι. μ.Χ. δεν το μνημονεύει ως ναό. Το εντυπωσιακό κυκλικό κτήριο χρονολογείται στο 380 π.Χ. Όπως μαθαίνουμε από το Βιτρούβιο, υπεύθυνος αρχιτέκτονας για την κατασκευή της Θόλου ήταν ο Θεόδωρος από τη Φώκαια ή τη Φωκίδα, ο οποίος, μάλιστα, είχε γράψει και βιβλίο για τον τρόπο οικοδόμησής του. 

Το εξωτερικό περιστύλιο περιελάμβανε 20 κίονες δωρικού ρυθμού και οι ανάγλυφες μετόπες της ζωοφόρου κοσμούνταν με παραστάσεις της Τιτανομαχίας και της Κενταυρομαχίας. Στο εσωτερικό του υπήρχαν 10 ημικίονες κορινθιακού ρυθμού ενώ συνολικά το μνημείο ξεχώριζε για για την πολυχρωμία που του προσέδιδε ο συνδυασμός πεντελικού και παριανού μαρμάρου όπως επίσης και η χρήση του σκούρου γαλάζιου ελευσίνιου ασβεστόλιθου.

Η Θόλος αναστηλώθηκε μερικώς το 1938, ενώ αρχιτεκτονικά μέλη και, κυρίως, τα σωζόμενα τμήματα από το γλυπτό διάκοσμό της έχουν συντηρηθεί και εκτίθενται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών.

Φιλιππείο - Ολυμπία

Πρόκειται για ένα κυκλικό περίπτερο ναό διαμέτρου 15,25 μέτρων με 18 κίονες Ιωνικού ρυθμού. Το ορατό κρηπίδωμα αποτελείτο από τρία μαρμάρινα σκαλιά.
Η κορυφή της στέγης κατέληγε σε κεφάλι παπαρούνας ,ήταν όλη στρωμένη με πήλινα κεραμίδια και διακοσμημένη περιφερειακά με λεοντοκεφαλές . 
Η κατασκευή του ναού ξεκίνησε από τον Φίλιππο Β' μετά τη νίκη του στη μάχη της Χαιρώνειας και ήταν αφιερωμένος στον Δία.
Η κατασκευή ολοκληρώθηκε από τον γιο του, Αλέξανδρο, ο οποίος πρόσθεσε στο εσωτερικό του ναού και αγάλματα που απεικόνιζαν μέλη της οικογένειάς του. Το μνημείο, εκτός από αναθηματικό χαρακτήρα είχε και λατρευτικό, αφού χρησιμοποιήθηκε για τη λατρεία της βασιλικής οικογένειας της Μακεδονίας
Σύμφωνα με τον Παυσανία ήταν το μοναδικό κυκλικό οικοδόμημα της περιοχής της Άλτεως.

Ναός Δία - Νεμέα

Ο ναός του Δία ανήκει στο τέλος της εποχής του Κλασικού Δωρικού ρυθμού και στην αρχή της νέας Ελληνιστικής τάσης να συνδυάζονται οι αρχιτεκτονικοί ρυθμοί με ιδιαίτερη έμφαση στη διακόσμηση. Είναι περίπτερος ναός με έξι κίονες στο πλάτος και δώδεκα στο μήκος .Ο ναός οικοδομήθηκε γύρω στο 330 π.Χ. στο πλαίσιο ενός μεγάλου Μακεδονικού οικοδομικού προγράμματος . Οι διαστάσεις του είναι  20,10 x 42,55 μέτρα .
Μπροστά  από το άδυτον, η εσωτερική κοινοστοιχία αποτελείται από 14 κίονες κορινθιακού ρυθμού  και φέρουν σε δεύτερο όροφο ιωνικούς κίονες – πρόκειται για ένα από τα πρώτα αρχαία οικοδομήματα που συνδυάζουν και τους τρεις αρχιτεκτονικούς ρυθμούς.
Κατά την παλαιοχριστιανική εποχή αποσυναρμολογήθηκαν οι περισσότεροι από τους τριάντα-έξι δωρικούς κίονες, το υλικό των οποίων χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή χριστιανικής εκκλησίας βασιλικού ρυθμού, σε μικρή απόσταση από τα ερείπια του ναού. Οι πρώτες αναστηλωτικές παρεμβάσεις στο ναό πραγματοποιήθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1980 από τον καθηγητή Στέφανο Μίλερ οι οποίες συνεχίζονται ως σήμερα με εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Ναός του Πυθίου Απόλλωνα - Ρόδος

Ο ναός του Απόλλωνα, βρίσκεται στο βόρειο άκρο του νησιού, στο λόφο της Ακρόπολης της αρχαίας Ρόδου, είναι ένας περίπτερος δωρικός ναός, με 6 κίονες στο πλάτος και 11 κίονες στο μήκος , και κατασκευάστηκε την ελληνιστική περίοδο (3ος - 2ος αι π.Χ.).
Ο ναός ανασκάφηκε από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή Αθήνα το 1912. Από το 1946 και μετά, η Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία πραγματοποίησε εργασίες αποκατάστασης στην περιοχή του Ναού του Πυθίου Απόλλωνα, το οποίο είχε υποστεί σημαντικές ζημιές από τους βομβαρδισμούς κατά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Σήμερα βλέπουμε αναστυλωμένους 4 από τους κίονες του.

Ο ναός του Ολυμπίου Διός - Αθήνα .

Τα θεμέλια του πρώτου ναού στο χώρο, είχε κτίσει ο τύραννος των Αθηνών Πεισίστρατος το 515 π.Χ. αλλά οι εργασίες σταμάτησαν όταν ο γιος του Πεισιστράτου, Ιππίας εξοστρακίστηκε το 510 π.Χ. Η μερική αποπεράτωση του ναού έγινε τον 3ο αιώνα π.Χ υπό την αιγίδα του Σελευκίδη Αντιόχου του Δ' Επιφανούς . Όταν ο Αντίοχος πέθανε, το 164 π.Χ., η κατασκευή του ναού σταμάτησε ξανά. Ο ναός τελικά ολοκληρώθηκε το 129 μ.Χ. από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό που  αφιέρωσε τον ναό στον Δία. Ανέγειρε επίσης ένα τεράστιο χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία στο σηκό του ναού. Τα αετώματα κοσμούνταν από πολλά αγάλματα, αλλά και σ' ολόκληρο το ναό υπήρχαν αγάλματα και προτομές φημισμένων ανδρών.Ο ναός κατασκευάστηκε από πεντελικό μάρμαρο και είχε 96 μέτρα μήκος  και 40 μέτρα στο πλάτος . Είχε 104 κολώνες Κορινθιακού ρυθμού, η κάθε μία 17 μέτρα ύψος, 2.6 μέτρα διάμετρο και βάρος 364 τόνους περίπου. Μόνο 15 από τις αρχικές κολόνες του ναού παραμένουν όρθιες σήμερα και μια που βρίσκεται πεσμένη στο έδαφος.
Τα υπόλοιπα μέρη του ναού χρησημοποιήθηκαν ως οικοδομικά υλικά σε άλλα κτίσματα.

Ναός Απόλλωνα  - Νάξος (Πορτάρα)

Ο ναός χρονολογείται από τον 6ο π.Χ. αιώνα και άρχισε να τον κτίζει ο τύραννος Λύγδαμις στην προσπάθειά του να παρουσιάσει ένα ναό ισοδύναμο, αν όχι καλύτερο και μεγαλύτερο, από τον ναό του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα που έκτιζε ο τύραννος Πεισίστρατος και το ναό της Ήρας στη Σάμο του τύραννου Πολυκράτη. Μετά όμως από την πτώση της τυραννίας στη Νάξο ο ναός παρέμεινε ημιτελής.
Ο αρχαϊκός αυτός ναός ήταν ιωνικού ρυθμού, είχε μήκος 59 μέτρα και πλάτος 28. Είχε είσοδο από τα δυτικά, γεγονός ασυνήθιστο σε τέτοιου είδους ναούς εκείνη την εποχή. . Η κατασκευή της πύλης έγινε από τέσσερα μεγάλα κομμάτια ντόπιου μαρμάρου που το καθένα τους ζυγίζει πολλούς τόννους. Εχει ύψος σχεδόν 6 μέτρα και πλάτος περισσότερο από 3,5 μέτρα .Το μέγεθος και το βάρος του μαρμάρου έσωσε την πύλη από τους Βενετσιάνους που δεν την χρησιμοποίησαν, όπως τον υπόλοιπο ναό στην κατασκευή του Κάστρου της Χώρας . Τα πρώτα χρόνια του χριστιανισμού ο ναός μετατράπηκε όπως συνηθιζόταν εκείνη την περίοδο σε βασιλική εκκλησία και παρέμεινε έτσι ως την περίοδο της ενετοκρατίας


Επιμέλεια Διόνυσος
ΠΗΓΕΣ :
www.rhodesguide.com
http://odysseus.culture.gr/
el.wikipedia.org
Philippos Philippou ΦωτοGraphy

Δείτε επίσης : Οι αρχαίοι ναοί της Ελλάδος . Μέρος πρώτο