Χέρμπερτ φον Κάραγιαν
Ήταν υπερήφανος για την Ελληνική του καταγωγή και όταν συναντούσε Έλληνες θαυμαστές η συνεργάτες, ζητούσε να του μιλούν στη γλώσσα των μακρινών του προγόνων.
Ο Κάραγιαν ήταν ο γιος μιας οικογένειας ελληνικής καταγωγής από το Σάλτσμπουργκ. Ο προπάππος του, Γεώργιος Ιωάννης Καραγιάννης, γεννήθηκε στην Κοζάνη και έφυγε για τη Βιέννη το 1767, λόγω της τουρκοκρατίας, και τελικά κατέληξε στο Κέμνιτς του τότε Εκλεκτοράτου
της Σαξωνίας. Ο γιος του Θεόδωρος εργάστηκε στη βιομηχανία υφασμάτων της Σαξωνίας και τιμήθηκε από τον Φρειδερίκο-Αύγουστο Α΄ την 1 Ιουνίου 1792 με την αποδοχή του στην τάξη των ευγενών. Aπό τότε υπάρχει το «von» στο όνομα της οικογενείας, το οποίο αργότερα έγινε Κάραγιαν. Στις 11 Ιουλίου 1869, μετά την μετοίκησή του στην Αυστρία, ο Θεόδωρος φον Κάραγιαν πήρε και τον τίτλο του Ιππότη (Ritter), ο οποίος επίσης μεταδόθηκε κληρονομικώς.
της Σαξωνίας. Ο γιος του Θεόδωρος εργάστηκε στη βιομηχανία υφασμάτων της Σαξωνίας και τιμήθηκε από τον Φρειδερίκο-Αύγουστο Α΄ την 1 Ιουνίου 1792 με την αποδοχή του στην τάξη των ευγενών. Aπό τότε υπάρχει το «von» στο όνομα της οικογενείας, το οποίο αργότερα έγινε Κάραγιαν. Στις 11 Ιουλίου 1869, μετά την μετοίκησή του στην Αυστρία, ο Θεόδωρος φον Κάραγιαν πήρε και τον τίτλο του Ιππότη (Ritter), ο οποίος επίσης μεταδόθηκε κληρονομικώς.
Με ημερομηνία 14 Αυγούστου 1979 ο Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν απαντά στο δήμαρχο Κοζάνης απο το Σάλτσμπουργκ.
«Αξιότιμε κ. Παπαγιάννη
Με το γράμμα σας μου δώσατε μεγάλη χαρά. Ο πατέρας μου διηγούνταν συχνά για το ταξίδι του στην Κοζάνη και του ήταν μια από τις πιο ευχάριστες αναμνήσεις. Επίσης, σας ευχαριστώ εγκάρδια για την ευγενική σας πρόσκληση, αλλά, δυστυχώς, αυτή τη στιγμή δεν έχω στη διάθεσή μου ελεύθερο χρόνο.
Υπάρχει, όμως, ένα σχέδιο σύμφωνα με το οποίο πρόκειται να εγκαινιάσουν το νεοκατασκευαζόμενο κτίριο συναυλιών στην Αθήνα. Αν γίνει αυτό, τότε θα κάνουμε μια προσπάθεια να προγραμματίσουμε το χρόνο της επίσκεψης. Πάντως, θα σας ειδοποιήσω έγκαιρα.
Για σήμερα εγκάρδιους χαιρετισμούς
Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν
Oταν τον Ιούνιο του 1986 ο Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν έφτασε στην Αθήνα με το ιδιωτικό του αεροπλάνο για να παραλάβει το βραβείο «ΟΛΥΜΠΙΑ» του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Α. Ωνάσης» δήλωσε «αισθάνομαι πολύ Eλληνας».
«Αξιότιμε κ. Παπαγιάννη
Με το γράμμα σας μου δώσατε μεγάλη χαρά. Ο πατέρας μου διηγούνταν συχνά για το ταξίδι του στην Κοζάνη και του ήταν μια από τις πιο ευχάριστες αναμνήσεις. Επίσης, σας ευχαριστώ εγκάρδια για την ευγενική σας πρόσκληση, αλλά, δυστυχώς, αυτή τη στιγμή δεν έχω στη διάθεσή μου ελεύθερο χρόνο.
Υπάρχει, όμως, ένα σχέδιο σύμφωνα με το οποίο πρόκειται να εγκαινιάσουν το νεοκατασκευαζόμενο κτίριο συναυλιών στην Αθήνα. Αν γίνει αυτό, τότε θα κάνουμε μια προσπάθεια να προγραμματίσουμε το χρόνο της επίσκεψης. Πάντως, θα σας ειδοποιήσω έγκαιρα.
Για σήμερα εγκάρδιους χαιρετισμούς
Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν
Oταν τον Ιούνιο του 1986 ο Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν έφτασε στην Αθήνα με το ιδιωτικό του αεροπλάνο για να παραλάβει το βραβείο «ΟΛΥΜΠΙΑ» του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Α. Ωνάσης» δήλωσε «αισθάνομαι πολύ Eλληνας».
 |
| Η τρίτη σύζυγος του Κάραγιαν, το μοντέλο Ελιέτ Μουρέ, με την οποία απέκτησαν δύο κόρες, την Ισαβέλα το 1960 και το 1964 την Αραμπέλ. Τα δύο αυτά κορίτσια έχουν ελληνικό αίμα. |
Ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, [Heribert Ritter von Karajan], είναι αυστριακός κορυφαίος διευθυντής ορχήστρας του 20ού αιώνα,Ελληνικής καταγωγής και γεννήθηκε στις 5 Απριλίου 1908 στο Σάλτσμπουργκ και πέθανε στις 16 Ιουλίου 1989, στο Ανίφ, κοντά στη γενέθλια πόλη του.
Ήταν παντρεμένος, σε πρώτο γάμο το 1938 με την τραγουδίστρια της οπερέτας Έμιλυ Χόλγκερλεφ, σε δεύτερο γάμο από τις 22 Οκτωβρίου 1942 (μέσα στον πόλεμο), με την εβραϊκής καταγωγής Ανίτα Γκίτερμαν, κόρη ενός πλούσιου βιομήχανου, με την οποία χώρισαν το 1958 και από τον οποίο γάμο θα πέσει στην δυσμένεια των ναζιστών και σε τρίτο γάμο τον ίδιο χρόνο με το μοντέλο Ελιέτ Μουρέ, με την οποία απέκτησαν δύο κόρες, την Ισαβέλα το 1960 και το 1964 την Αραμπέλ.
Γονείς του ήταν ο Έρνστ και η (Σερβικής) καταγωγής Μάρτα Κάραγιαν. Ο (τρις) προπάππος του ήταν ο Γεώργιος Ιωάννης Καραγιάννης από την Κοζάνη, ο οποίος το 1767, εν μέσω της Τουρκοκρατίας εγκαταστάθηκε αρχικά στη Βιέννη και στη συνέχεια στο Κέμνιτς της Σαξωνίας, όπου εργάστηκε σε βιομηχανία υφασμάτων. Την 1η Ιουνίου 1792 τιμήθηκε από τον αυτοκράτορα Φρειδερίκο Αύγουστο Γ' στις 1 Ιουνίου 1792 και του απονεμήθηκε ο τίτλος του "von".
Άριστος μαθητής στο πιάνο, (παιδί – θαύμα) έδωσε την πρώτη του συναυλία σε ηλικία πέντε ετών, ενώ από το 1916 έως το 1926 σπούδασε στο Μοτσαρτέουμ του Σάλτσμπουργκ. Ο εγωισμός του είχε τις ρίζες του στην παιδική του ηλικία για την οποία θυμόταν
«Γεννήθηκα για να δίνω διαταγές. Θυμάμαι τον πατέρα μου να δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις.
-«Ρώτησε τη μητέρα σου» μου έλεγε πάντοτε όταν τύχαινε να τον ρωτήσω κάτι. Μετά, έδειχνε να διαφωνεί με τις αποφάσεις της.
Αυτό μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Από την παιδική μου κιόλας ηλικία, ήμουν εγώ που πάντοτε έδινα τις διαταγές...».»
«Γεννήθηκα για να δίνω διαταγές. Θυμάμαι τον πατέρα μου να δυσκολεύεται να πάρει αποφάσεις.
-«Ρώτησε τη μητέρα σου» μου έλεγε πάντοτε όταν τύχαινε να τον ρωτήσω κάτι. Μετά, έδειχνε να διαφωνεί με τις αποφάσεις της.
Αυτό μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Από την παιδική μου κιόλας ηλικία, ήμουν εγώ που πάντοτε έδινα τις διαταγές...».»
Λάτρευε τις μοτοσικλέτες, τα γρήγορα και πολυτελή αυτοκίνητα αλλά και τα αεροπλάνα, είχε δίπλωμα πιλότου αεροσκαφών από το 1952, και αργότερα απέκτησε άδεια πιλότου ελικοπτέρου.
Ήταν υπερήφανος για την Ελληνική του καταγωγή και όταν συναντούσε Έλληνες θαυμαστές η συνεργάτες, ζητούσε να του μιλούν στη γλώσσα των μακρινών του προγόνων.
Διευθυντής ορχήστρας
Πρωτοεμφανίστηκε στις 2 Μαρτίου 1929, διευθύνοντας το έργο «Γάμοι του Φιγκαρό» του Μότσαρτ με την ορχήστρα τουΟυλμ, στη διεύθυνση της οποίας έμεινε ως το 1934. Επίσης το 1929 διηύθυνε τη «Σαλώμη» στο Festspielhaus του Σάλτσμπουργκ, και από το 1929 ως το 1934 ήταν ο πρώτος Kapellmeister στο Stadttheater στο Ουλμ της Βάδης-Βυρτεμβέργης. Το 1933 έκανε την έναρξη διεύθυνσής του στο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ με τη σκηνή της «Walpurgisnacht» στην παραγωγή του Φάουστ υπό τον Max Reinhardt. Το επόμενο έτος, και πάλι στο Σάλτσμπουργκ, διεύθυνε την Φιλαρμονική Ορχήστρα Βιέννης για πρώτη φορά, και από το 1934 ως το 1941, ήταν διευθυντής στην όπερα του Άαχεν της Γερμανίας.
Το 1936 διεύθυνε στην Όπερα του Βερολίνου, το Φιντέλιο του Μπετόβεν, και στη συνέχεια εμφανίστηκε στο Παρίσι, το Άμστερνταμ, τη Στοκχόλμη και το Βουκουρέστι και τον ίδιο χρόνο υπέγραψε συμβόλαιο αποκλειστικής συνεργασίας με τη «Ντόιτσε Γκράμοφον».
Εμφανίσθηκε το 1938 στο Βερολίνο, αποσπώντας τις καλύτερες κριτικές για την εκτέλεση του "Τριστάνος και Ιζόλδη" του Βάγκνερ προς απογοήτευση του ανταγωνιστή του Φουρτβένγκλερ. Υπήρξε από το 1938 μέχρι το 1941 διευθυντής της Όπερας του Βερολίνου. Αν και έλαβε διθυραμβικές κριτικές για τις ερμηνείες του σε έργα του Ριχάρδου Βάγκνερ, ο Χίτλερ δεν είχε την ίδια γνώμη και διέταξε να μην ξαναεμφανισθεί στο περίφημο Φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ. Προς στιγμήν φάνηκε να έπεσε σε δυσμένεια, αλλά σώθηκε χάρη στη φιλία του με τον Χέρμαν Γκέρινγκ
Το 1955 έγινε διευθυντής της Φιλαρμονικής του Βερολίνου, το 1957 καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ και το 1969 σύμβουλος της Ορχήστρας του Παρισιού.
Έδωσε πολλές φορές ρεσιτάλ στην Ελλάδα.
Αργότερα ο ιμπρεσάριος Βάλτερ Λέγκε του πρόσφερε τη διεύθυνση της Ορχήστρας Φιλαρμόνια.
Από το 1957 μέχρι το τέλος της ζωής του ήταν διευθυντής της ορχήστρας του Βερολίνου. Επίσης από το 1967 διεύθυνε το φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ ενώ από το 1969 έως το 1972, διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής της Ορχήστρας του Παρισιού.
Το 1979 αποσύρθηκε από την ενεργό δράση, αφού ολοκλήρωσε την ηχογράφηση της Συμφωνίας αρ. 7 του Μπρούκνερ με τη Φιλαρμονική του Βερολίνου. Τον Ιανουάριο του 1980 έκανε ψηφιακή ηχογράφηση με τον «Μαγικό Αυλό» του Μότσαρτ, και το 1981 στο Φεστιβάλ Πάσχα στο Σάλτσμπουργκ» το οποίο ο ίδιος είχε ιδρύσει, έγινε η πρώτη παρουσίαση του ψηφιακού δίσκου[CD]. Ηχογράφησε συνολικά περίπου 900 δίσκους, οι οποίοι πούλησαν περισσότερα από 200 εκατομμύρια αντίτυπα.
Πολιτική δράση
Έγινε το 1933, μέλος του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος της Αυστρίας, έξι ολόκληρα χρόνια πριν το Άνσλους και όταν το κόμμα έγινε παράνομο το 1934, κατέφυγε στην γερμανική πόλη του Άαχεν. Στην παράσταση του «Τριστάνος και Ιζόλδη», με την Όπερα του Βερολίνου, τον «ανακάλυψε» ο Χένριχ Γκαίρινγκ. Το Μάρτιο του 1935 έγινε μέλος του «Εθνικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανών Εργατών» και διορίστηκε ως γενικός μουσικός διευθυντής της Γερμανίας.
Ερμήνευσε με επιτυχία έργα του Ριχάρδου Βάγκνερ, όμως ο Αδόλφος Χίτλερ, διέταξε να μην ξαναεμφανισθεί στο Φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ, παρά την αντίθετη άποψη του φίλου του, Χέρμαν Γκέρινγκ. Παρόλα αυτά ο ίδιος ο Χίτλερ συνόδευσε τον Έλληνα διάδοχο Παύλο το 1938 σε επίσκεψή του στην Γερμανία, όπου παρακολούθησαν μαζί μία συναυλία του
Κάραγιαν. Μάλιστα ο Χίτλερ είπε στον Έλληνα διάδοχο ότι «θα του γνωρίσει τον καλύτερο μαέστρο της Γερμανίας που είναι και ελληνικής καταγωγής». Το 1944 ακολούθησε στην Ιταλία τα γερμανικά στρατεύματα που υπεράσπιζαν την Δημοκρατία του Σαλό.
Κάραγιαν. Μάλιστα ο Χίτλερ είπε στον Έλληνα διάδοχο ότι «θα του γνωρίσει τον καλύτερο μαέστρο της Γερμανίας που είναι και ελληνικής καταγωγής». Το 1944 ακολούθησε στην Ιταλία τα γερμανικά στρατεύματα που υπεράσπιζαν την Δημοκρατία του Σαλό.
Μετά το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο γνώρισε μια μεγάλη περίοδο κατακραυγής και γύρισε στη Βιέννη, όπου έγινε διευθυντής της Συμφωνικής και της Φιλαρμονικής Ορχήστρας, με την οποία το 1946, έδωσε την πρώτη μεταπολεμική συναυλία του, αλλά του απαγορεύθηκε από τις Ρωσικές αρχές να διευθύνει τις δραστηριότητές της, λόγω του ναζιστικού παρελθόντος του. Μεταπολεμικά συνεργάστηκε με τον Άγγλο Ουώλτερ Λέγκε, παραγωγό και σύζυγο της σοπράνο Ελίζαμπεθ Σβάρζκοπφ, ο οποίος ίδρυσε τη «Simfonia» του Λονδίνου, προκειμένου να εργάζεται η γυναίκα του, επίσης μέλος του «Εθνικού Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανών Εργατών», και ο Κάραγιαν έγινε ο μαέστρος της.
Ουδέποτε αρνήθηκε την εθνικιστική του ιδεολογία ούτε υπέγραψε «δήλωση μετανοίας», γεγονός που οδήγησε καλλιτέχνες εβραϊκής καταγωγής, όπως ο Άϊζαακ Στερν, ο Άρθουρ Ρουμπινστάιν και ο Γιτζάκ Πέρλμαν, να αρνηθούν να συνεργαστούν μαζί του.
Τις δεκαετίες του 1960 και του 1970 στις Η.Π.Α., ήταν συχνό το φαινόμενο των διαδηλώσεων
έξω από τους χώρους συναυλιών, όπου διηύθυνε.
έξω από τους χώρους συναυλιών, όπου διηύθυνε.
Κριτική του έργου του
Θεωρείται ο μεγαλύτερος, μαέστρος του κόσμου και από τις θρυλικές μορφές της κλασσικής μουσικής του 20ου αιώνα.
Η σειρά των 9 συμφωνιών του Μπετόβεν που ηχογράφησε για λογαριασμό της «Ντώυτσε Γκράμοφον» στην δεκαετία του ‘60 απευθύνθηκαν σε μη κλασικό κοινό δεκαετίες πριν υπάρξουν οι «Τρεις Τενόροι». Διεύθυνε εκπληκτικά τα έργα του Βάγκνερ, του Μπρούκνερ και του Μάλερ και βοήθησε στην ανάδειξη του Γιαν Σιμπέλιους, ο πατέρας του Φινλανδικού Εθνικισμού στην μουσική και όταν ανέλαβε την Φιλαρμονική του Βερολίνου το πρώτο έργο που έπαιξε ήταν η 4η Συμφωνία του Σιμπέλιους.
Ο μεγάλος Γερμανός συνθέτης Βάγκνερ έλεγε ότι «ο Κάραγιαν ήταν ο μόνος μαέστρος που καταλάβαινε την 4η του Συμφωνία». Δημιούργησε ένα ξεχωριστό βερολινέζικο ήχο, αναμειγνύοντας τη χροιά των οργάνων της ορχήστρας και μετέτρεψε τη διεθνή κλασική δισκογραφία σε μια βιομηχανία πολλών εκατομμυρίων δολαρίων με ηχογραφήσεις, προβολές, βίντεο κ.ά., εκδηλώσεις που μιμήθηκαν πολλοί νεώτεροί του. Καταγράφηκε στην ιστορία της παγκόσμιας μουσικής καθώς η πρώτη ηχογράφηση σε δίσκο CD έγινε με τον ίδιο να διευθύνει την «Συμφωνία των Άλπεων» του Ρίχαρντ Στράους.
Οι μουσικές του ερμηνείες του Κάραγιαν χαρακτηρίζονταν για την ακρίβεια τους, ενώ ο για όλες τις χρήσεις ήχος του, στιλπνός, ραφιναρισμένος και υπολογισμένα αισθησιακός, μπορούσε να ταιριάξει με κάποιες υφολογικές διαφοροποιήσεις από τον Μπαχ ως τον Στραβίνσκι. Πολλοί μίλησαν για τον «ήχο Κάραγιαν». Ηχογράφησε έργα όλων των μεγάλων κλασσικών και ρομαντικών συνθετών και ανέδειξε το έργο συνθετών που έδρασαν το πρώτο μισό του 20ου αιώνα.
 |
| O Κάραγιαν στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού το 1939 |
 |
| Η πλατεία με το όνομα του μεγάλου μουσικού στο Σάλτσμπουργκ Χέρμπερτ φον Κάραγιαν (Herbert von Karajan, 5 Απριλίου 1908 – 16 Ιουλίου 1989. Ο Κάραγιαν διηύθυνε τη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Βερολίνου για τριάντα πέντε χρόνια. |
Αρκετές βιογραφίες υπάρχουν για τον Χέρμπερτ φον Κάραγιαν. Ατέλειωτες οι κάθε είδους αναφορές, άρθρα, κριτικές, συνεντεύξεις, εκπομπές, ταινίες κ.ά. Ολες όμως οι δημοσιεύσεις δεν ανθίστανται, λιγότερο ή περισσότερο, στον πειρασμό των περιγραφών της φανταχτερής κοσμικής του ζωής: σπορ αυτοκίνητα, τζετ (με πιλότο τον ίδιο), ελικόπτερα, κότερο 50 τόνων, 4 σπίτια, τεράστια περιουσία, ρεκόρ σε χιονοδρομικές καταβάσεις, (τρίτη) σύζυγος μανεκέν, μουσική και σκηνοθετική ηγεμονία στο Βερολίνο, στη Βιέννη, στο Μιλάνο, στο Σάλτσμπουργκ (3 φορές τον χρόνο), συνεχείς ηχογραφήσεις (πάνω από 800! Τις συμφωνίες του Μπετόβεν θα τις αποτυπώσει 5 φορές).
Σήμερα, οι εφήμερες κοσμικές περιγραφές αρχίζουν να περνούν στη λήθη και να δίνουν τη θέση τους σε μια αντικειμενική αποτίμηση του τεράστιου έργου του. Τι είχε προβλέψει το 1939 ο επιφανής Ιταλός Βίκτορ ντε Σάμπατα για τον φιλόδοξο συνάδελφό του: «Σκεφτείτε τα λόγια μου. Αυτός ο άνθρωπος θα θέσει τη σφραγίδα του στη μουσική ζωή στο επόμενο τέταρτο του αιώνα». Η πρόβλεψη θα επαληθευθεί όχι μόνο για ολόκληρο το επόμενο τέταρτο αλλά για το ήμισυ του 20ού αιώνα, έστω και αν για τους μεν ήταν τότε ο κατεξοχήν τέλειος, χαρισματικός και αξεπέραστος μαέστρος, για τους δε ένας ρηχός, φιλάρεσκος και πολυπράγμων εστέτ για τα έργα του ρεπερτορίου. Πάντως το τότε σκωπτικό ευφυολόγημα ότι ο Κάραγιαν ήταν ένας πρώτης κατηγορίας μαέστρος για δεύτερης κατηγορίας μουσική ακυρώνεται από τις αναδημιουργίες αναφοράς των ογκόλιθων του Βέρντι και του Βάγκνερ.
Μια πολύ πρόσφατη έκδοση έρχεται να κρίνει την προσωπικότητα και τη μουσική σταδιοδρομία του παιδιού-θαύματος του Σάλτσμπουργκ, γενέτειρα και του Μότσαρτ. Ο μουσικολόγος και μουσικοκριτικός Πέτερ Ιλινγκ στο έργο του «Κάραγιαν,μια βιογραφία» δεν φιλοδοξεί να παρουσιάσει άγνωστα βιογραφικά στοιχεία ούτε να αποτυπώσει νέες απόψεις πάνω σε γνωστά γεγονότα. Η άμεση εκδοτική επιτυχία του βιβλίου οφείλεται στην προσέγγιση του μαέστρου μέσω της συγκριτικής αντιπαράθεσης των κατά καιρούς μουσικών ερμηνειών του με τις χρονικά αντίστοιχες άλλων κορυφαίων της μπαγκέτας και ειδικότερα των ισχυρών ανταγωνιστών Φουρτβένγκλερ, Τοσκανίνι, Κνάπερτσμπους ή Σόλτι. Ο συγγραφέας αποδεικνύει λεπτομερώς ότι σε σύγκριση με τις αντιλήψεις αυτών των «κλασικών» μαέστρων «παλαιάς σχολής», οι ηχογραφήσεις του Κάραγιαν παρουσιάζουν μια εκπληκτική πρόοδο, καθώς
συνδύαζε την ακρίβεια του Τοσκανίνι με το βάθος του Φουρτβένγκλερ. Το μεσουράνημα του Κάραγιαν συμπίπτει με το μεταπολεμικό γερμανικό οικονομικό θαύμα. Οπως αυτό χαρακτηρίζεται από πολλές αντιφάσεις, έτσι και οι αντιφάσεις δεν λείπουν από τον βίο και την πολιτεία του Κάραγιαν. Ολες οι εφημερίδες ασχολούνταν διαρκώς με την ιλιγγιώδη κοσμική του ζωή, αν και ήταν γνωστή η αποστροφή του για κοινωνικές εκδηλώσεις. ‘Η, ενώ, αντίθετα από τον Μητρόπουλο, δεν καλλιεργούσε καμιά φιλική επαφή με τους μουσικούς του, θα τους έστελνε τους καλύτερους γιατρούς όταν ασθενούσαν.
συνδύαζε την ακρίβεια του Τοσκανίνι με το βάθος του Φουρτβένγκλερ. Το μεσουράνημα του Κάραγιαν συμπίπτει με το μεταπολεμικό γερμανικό οικονομικό θαύμα. Οπως αυτό χαρακτηρίζεται από πολλές αντιφάσεις, έτσι και οι αντιφάσεις δεν λείπουν από τον βίο και την πολιτεία του Κάραγιαν. Ολες οι εφημερίδες ασχολούνταν διαρκώς με την ιλιγγιώδη κοσμική του ζωή, αν και ήταν γνωστή η αποστροφή του για κοινωνικές εκδηλώσεις. ‘Η, ενώ, αντίθετα από τον Μητρόπουλο, δεν καλλιεργούσε καμιά φιλική επαφή με τους μουσικούς του, θα τους έστελνε τους καλύτερους γιατρούς όταν ασθενούσαν.
Ετος Χέρμπερτ φον Κάραγιαν το 2008
Πλήθος εκδηλώσεων για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του αρχιμουσικού
Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, από τους κορυφαίους αρχιμουσικούς του 20ού αιώνα, που σφράγισε την παγκόσμια ιστορία της κλασικής μουσικής
Ενας αιώνας από τη γέννηση του Χέρμπερτ φον Κάραγιαν συμπληρώθηκε το 2008. Η μνήμη του Χέρμπερτ φον Κάραγιαν τιμήθηκε διεθνώς εν μέσω πλήθος εκδηλώσεων, εκδόσεων, δισκογραφικών κυκλοφοριών, ακόμη και νομισμάτων! Υπήρξε από τους κορυφαίους αρχιμουσικούς του 20ού αιώνα και, ταυτόχρονα, προσωπικότητα που σφράγισε ανεξίτηλα την παγκόσμια ιστορία της κλασικής μουσικής και δη υπερβαίνοντας τα όριά της.
«Κάραγιαν.Εικόνες μιας ζωής» («Κarajan. Βilder eines Lebens») είναι ο τίτλος του βιβλίου του Πιερ Ανρί Βερλάκ το οποίο κυκλοφόρησε το 2008 στη γερμανική γλώσσα (Εκδόσεις Ηenschel Verlag). Πλαισιωμένο από μεγάλο αριθμό ακυκλοφόρητων, στην πλειονότητά τους, ασπρόμαυρων και έγχρωμων φωτογραφιών, το βιβλίο αποτελεί διεισδυτική ματιά στην καριέρα και στην προσωπική ζωή του αείμνηστου αρχιμουσικού.
Τον Μάρτιο του 2008 κυκλοφόρησε η έκδοση με τίτλο «Χέρμπερτ φον Κάραγιαν. Μια ζωή σε εικόνες» («Ηerbert von Κarajan. Α life in Ρictures»). Τo βιβλίο που κυκλοφορεί στην αγγλική γλώσσα (Εκδόσεις Αmadeus Ρress) υπογράφει ο Γύργκεν Οτεν, ενώ ο πρόλογος είναι της διάσημης βιολονίστριας Αννε Σόφι Μούτερ.
Νωρίτερα, τον Δεκέμβριο του 2007, κυκλοφόρησε εκ νέου στην αγγλική γλώσσα (Εκδόσεις iUniverse) το βιβλίο «Χέρμπερτ φον Κάραγιαν: ο μαέστρος ως σουπερστάρ» («Ηerbert von Κarajan: Τhe Μaestro as Superstar»). Πρόκειται για αναθεωρημένη και εμπλουτισμένη έκδοση του βιβλίου του Πολ Ρόμπινσον το οποίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1975 και, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει τον πλήρη κατάλογο της δισκογραφίας του μαέστρου. Επίσης κυκλοφόρησε
το βιβλίο της εβραίας Ελιέτε φον Κάραγιαν, δεύτερης συζύγου του μαέστρου, με τίτλο «Η ζωή μου στο πλευρό του» («Μein Leben an seiner Seite») στη γερμανική γλώσσα (Εκδόσεις Ullstein Ηc) τον Ιανουάριο του 2008.
Κυκλοφορίες CD και DVD
Εικοσιέξι χρόνια μετά τον θάνατό του – το 1989- ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν συγκαταλέγεται μεταξύ των καλλιτεχνών με τις μεγαλύτερες πωλήσεις δίσκων. Στο πλαίσιο αυτό οι κυκλοφορίες CD και DVD του «Ετους Κάραγιαν – 2008» έχουν συμβάλει στη διάδοση της τέχνης του σε ακόμη ευρύτερο κοινό. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η κασετίνα των 10 CD υπό τον τίτλο «Κarajan Μaster Recordings» που κυκλοφόρησε από την Deutsche Grammophon. Πρόκειται για ηχογραφήσεις της περιόδου 1950-1970 οι οποίες, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν το Κοντσέρτο για βιολί του Μπετόβεν (με την Αννε Σόφι Μούτερ), το Πρώτο Κοντσέρτο για πιάνο του Τσαϊκόφσκι (με τον αείμνηστο Σβιατοσλάβ Ρίχτερ ), το Ρέκβιεμ του Μότσαρτ κ.ά. Τα CD κυκλοφορούν και μεμονωμένα, ενώ η κασετίνα συνοδεύεται από 36σέλιδη έκδοση, με μουσικολογικά σημειώματα και πλήθος φωτογραφιών. Πολλές είναι εξάλλου οι κυκλοφορίες DVD από την Deutsche Grammophon.
Σε ό,τι αφορά τις «ζωντανές» συναυλίες η αρχή έγινε στις 5 Ιανουαρίου 2008 στο Σάλτσμπουργκ- γενέτειρα του αρχιμουσικού, η οικογένεια του οποίου, ας μην ξεχνάμε, είλκυε την καταγωγή της από την Κοζάνη ονόματι Καραγιάννη- με την Ορχήστρα του Μοτσαρτέουμ υπό τον Ιβορ Μπόλτον. Πρόκειται για συναυλία «εις μνήμην της πρώτης συναυλίας του Χέρμπερτ φον Κάραγιαν ως αρχιμουσικού στις 22 Ιανουαρίου 1929» και το πρόγραμμα περιλάμβανε έργα Τσαϊκόφσκι, Μότσαρτ και Ρ. Στράους. Κύκλος συναυλιών επ΄ ευκαιρία της επετείου ήταν φυσικά και στο πρόγραμμα της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Βερολίνου- σύνολο με το οποίο ο Κάραγιαν συνεργάστηκε ως μόνιμος αρχιμουσικός πάνω από 30 χρόνια- υπό τον Ιάπωνα Σέιτζι Οζάβα τον Ιανουάριο του 2008 (Βερολίνο, Παρίσι, Λουκέρνη, Βιέννη).
Ο ρώσος σουπερστάρ του πόντιουμ Βαλέρι Γκέργκιεφ διηύθυνε την περίφημη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης στη συναυλία μνήμης στον Κάραγιαν στις 29 Φεβρουαρίου 2008 στο Κάρνεγκι Χολ της Νέας Υόρκης. Στις 13 Μαρτίου ο Λετονός Μάρις Γιάνσονς διηύθυνε τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας στο Μόναχο σε μία ακόμη επετειακή συναυλία. Σημαντικές εκδηλώσεις εξάλλου έγιναν στο πλαίσιο του Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ το καλοκαίρι του 2008.
«Κάραγιαν.Εικόνες μιας ζωής» («Κarajan. Βilder eines Lebens») είναι ο τίτλος του βιβλίου του Πιερ Ανρί Βερλάκ το οποίο κυκλοφόρησε το 2008 στη γερμανική γλώσσα (Εκδόσεις Ηenschel Verlag). Πλαισιωμένο από μεγάλο αριθμό ακυκλοφόρητων, στην πλειονότητά τους, ασπρόμαυρων και έγχρωμων φωτογραφιών, το βιβλίο αποτελεί διεισδυτική ματιά στην καριέρα και στην προσωπική ζωή του αείμνηστου αρχιμουσικού.
Τον Μάρτιο του 2008 κυκλοφόρησε η έκδοση με τίτλο «Χέρμπερτ φον Κάραγιαν. Μια ζωή σε εικόνες» («Ηerbert von Κarajan. Α life in Ρictures»). Τo βιβλίο που κυκλοφορεί στην αγγλική γλώσσα (Εκδόσεις Αmadeus Ρress) υπογράφει ο Γύργκεν Οτεν, ενώ ο πρόλογος είναι της διάσημης βιολονίστριας Αννε Σόφι Μούτερ.
Νωρίτερα, τον Δεκέμβριο του 2007, κυκλοφόρησε εκ νέου στην αγγλική γλώσσα (Εκδόσεις iUniverse) το βιβλίο «Χέρμπερτ φον Κάραγιαν: ο μαέστρος ως σουπερστάρ» («Ηerbert von Κarajan: Τhe Μaestro as Superstar»). Πρόκειται για αναθεωρημένη και εμπλουτισμένη έκδοση του βιβλίου του Πολ Ρόμπινσον το οποίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1975 και, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει τον πλήρη κατάλογο της δισκογραφίας του μαέστρου. Επίσης κυκλοφόρησε
το βιβλίο της εβραίας Ελιέτε φον Κάραγιαν, δεύτερης συζύγου του μαέστρου, με τίτλο «Η ζωή μου στο πλευρό του» («Μein Leben an seiner Seite») στη γερμανική γλώσσα (Εκδόσεις Ullstein Ηc) τον Ιανουάριο του 2008.
Κυκλοφορίες CD και DVD
Εικοσιέξι χρόνια μετά τον θάνατό του – το 1989- ο Χέρμπερτ φον Κάραγιαν συγκαταλέγεται μεταξύ των καλλιτεχνών με τις μεγαλύτερες πωλήσεις δίσκων. Στο πλαίσιο αυτό οι κυκλοφορίες CD και DVD του «Ετους Κάραγιαν – 2008» έχουν συμβάλει στη διάδοση της τέχνης του σε ακόμη ευρύτερο κοινό. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η κασετίνα των 10 CD υπό τον τίτλο «Κarajan Μaster Recordings» που κυκλοφόρησε από την Deutsche Grammophon. Πρόκειται για ηχογραφήσεις της περιόδου 1950-1970 οι οποίες, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν το Κοντσέρτο για βιολί του Μπετόβεν (με την Αννε Σόφι Μούτερ), το Πρώτο Κοντσέρτο για πιάνο του Τσαϊκόφσκι (με τον αείμνηστο Σβιατοσλάβ Ρίχτερ ), το Ρέκβιεμ του Μότσαρτ κ.ά. Τα CD κυκλοφορούν και μεμονωμένα, ενώ η κασετίνα συνοδεύεται από 36σέλιδη έκδοση, με μουσικολογικά σημειώματα και πλήθος φωτογραφιών. Πολλές είναι εξάλλου οι κυκλοφορίες DVD από την Deutsche Grammophon.
Σε ό,τι αφορά τις «ζωντανές» συναυλίες η αρχή έγινε στις 5 Ιανουαρίου 2008 στο Σάλτσμπουργκ- γενέτειρα του αρχιμουσικού, η οικογένεια του οποίου, ας μην ξεχνάμε, είλκυε την καταγωγή της από την Κοζάνη ονόματι Καραγιάννη- με την Ορχήστρα του Μοτσαρτέουμ υπό τον Ιβορ Μπόλτον. Πρόκειται για συναυλία «εις μνήμην της πρώτης συναυλίας του Χέρμπερτ φον Κάραγιαν ως αρχιμουσικού στις 22 Ιανουαρίου 1929» και το πρόγραμμα περιλάμβανε έργα Τσαϊκόφσκι, Μότσαρτ και Ρ. Στράους. Κύκλος συναυλιών επ΄ ευκαιρία της επετείου ήταν φυσικά και στο πρόγραμμα της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Βερολίνου- σύνολο με το οποίο ο Κάραγιαν συνεργάστηκε ως μόνιμος αρχιμουσικός πάνω από 30 χρόνια- υπό τον Ιάπωνα Σέιτζι Οζάβα τον Ιανουάριο του 2008 (Βερολίνο, Παρίσι, Λουκέρνη, Βιέννη).
Ο ρώσος σουπερστάρ του πόντιουμ Βαλέρι Γκέργκιεφ διηύθυνε την περίφημη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης στη συναυλία μνήμης στον Κάραγιαν στις 29 Φεβρουαρίου 2008 στο Κάρνεγκι Χολ της Νέας Υόρκης. Στις 13 Μαρτίου ο Λετονός Μάρις Γιάνσονς διηύθυνε τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας στο Μόναχο σε μία ακόμη επετειακή συναυλία. Σημαντικές εκδηλώσεις εξάλλου έγιναν στο πλαίσιο του Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ το καλοκαίρι του 2008.
Νόμισμα των 5 ευρώ με τη μορφή του Κάραγιαν εξέδωσε τον Μάιο του 2008 το αυστριακό νομισματοκοπείο προκειμένου να τιμήσει την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννησή του.
Η επίσημη Ελλάς δεν τίμησε ακόμη το μεγάλο αυτό τέκνο της.
 |
| Μακεδονικά, τ Α', Θεσσαλονίκη, 1940, σελίδα 525,526 |
Η πρόσκληση που έστειλε το 1979 στον Χέρμπετ Φον Κάραγιαν ο Δήμαρχος Κοζάνης Γιάννης Παπαγιάννης να επισκεφθεί την πατρίδα των προγόνων του
Mε την ευκαιρία της εκδήλωσης που διοργάνωσε την Τσικνοπέμπτη ο Σύνδεσμος Ελληνογερμανικής Φιλίας Ν. Κοζάνης «Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν», (κατά την γερμανική παράδοση την ημέρα αυτή, γυναίκες, γερμανίδες και αυστριακές, να επισκέπτονται το γραφείο του Δημάρχου της πόλης να του κόβουν τη γραβάτα και να παίρνουν μαζί τους για μια ημέρα το κλειδί του γραφείου σε ένδειξη δικής τους κυριαρχίας)! παραθέτω την επιστολή που έστειλε το 1979 ο τότε Δήμαρχος Κοζάνης Γιάννης Παπαγιάννης στον διάσημο αρχιμουσικό έρμπερτ Φον Κάραγιαν να επισκεφθεί την Κοζάνη, πατρίδα των προγόνων του.
Η επιστολή - πρόσκληση που είχε στείλει ο δήμαρχος Κοζάνης Γιάννης Παπαγιάννης, με ημερομηνία 29-5-1979, είχε ως εξής:
«Αξιότιμε Κύριε,
Μισό περίπου αιώνα πριν, όταν η μικρή μας πόλη αριθμούσε μόνον 12.000 κατοίκους, ο τότε Δήμαρχός της και ένας από τους προκατόχους μου στο αξίωμα Νικόλαος Τσιμηνάκης είχε τη σπάνια τύχη να υποδεχτεί και να φιλοξενήσει δύο υψηλούς ξένους: τον Ερνστ Φον Κάραγιαν, γιατρό από το Σάλτσμπουργκ, και την ξαδέρφη του Ζωή Φον Ράινιγκχάους- Κάραγιαν, που ήρθαν στην Κοζάνη ν’ αναζητήσουν τα ίχνη των μακρινών προγόνων τους. Οι εντυπώσεις που αποκόμισαν από το ταξίδι στον τόπο των προγόνων τους οι υψηλοί μας ξένοι καταγράφτηκαν τότε από το Ζωή Φον Ράινιγκχάους και πρόσφατα (1972) μεταφράστηκαν και δημοσιεύτηκαν από τον καθηγητή κ. Πολυχρόνη Ενεπεκίδη σε εργασία του με τίτλο «Από του Καραγιάννηδες της Κοζάνης στους Φον Κάραγιαν της Βιέννης». Η άφιξή τους στην Κοζάνη στις 20 Μαΐου 1925 δεν είχε περάσει απαρατήτητη. Να πως περιγραφόταν στην τοπική μας εφημερίδα «Ηχώ της Μακεδονίας» φύλλο της 31-5-1925, στην στήλη «Κοινωνικά»:
Η Κοζάνη μας ηυτύχησε να φιλοξενήση δύο κλεινούς της γόνους, τον Ερνέστον Φον Κάραγιάννη μετά της εξαδέλφης του Ζωής.
Απόγονος της μεγάλης οικογενείας Φον Καραγιάννη της Βιέννης από το 1748 ιδρυθείσης υπό του Στεφάνου Καραγιάννη και διαπρεψάσης εν Αυστριακή Αυτοκρατορία.
Ο Ερνέστος δε Καραγιάννης, διάσημος χειρούργος και διευθυντής του εν Στρασβούργω νοσοκομείου του Αγίου Ιωάννου επισκέψατο την πόλι μας ίνα γνωρίσει την γην των πατέρων του και επισκεφθεί την καλύβην εις ην εγεννήθη ο αρχηγός της οικογενείας Καραγιάννη. Τους επιφανείς τούτους ξένους η πατρίς περιέβαλε δια της στοργής της και εις τιμήν των παρετέθη τιμητικόν δείπνον...
Οι επιφανείς ξένοι μας αφίκοντο την 20 λήγοντος και ανεχώρησαν την 26 επισκεφθέντες και την γείτονα Σιάτιστα, όπως περισυλλέξωσι πληροφορίας περί της οικογενείας Οικονόμου συγγενούς της οικογενείας Καραγιάννη. Η Κοζάνη ευτυχήσασα να έχη τοιαύτα διαπρεπή τέκνα ας υπερηφανεύεται.
Περί της οικογενείας Καραγιάννη ο διαπρεπής φιλόλογος και άλλοτε γυμνασιάρχης μας κ. Π. Λιούφης εν τω φιλοπόνω συγγράμματί του «Ιστορία της Κοζάνης» πραγματεύεται λεπτομερείας.
Από τότε πέρασαν 54 χρόνια. Σήμερα η πόλη μας έχει υπερδιπλασιαστεί και είναι το σπουδαιότερο εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας. Από τα κτίσματα που γνώρισαν και φιλοξενήθηκαν ο πατέρας σας Ερνστ και η θεία σας Ζωή τίποτα σχεδόν δεν σώζεται. Υπάρχουν όμως υπολείμματα από την παλιά πνευματική της παράδοση: είναι η βιβλιοθήκη μας, που φημίζεται για τον πλούτο του περιεχομένου της και διαθέτει σπάνια συλλογή από βιβλία (τα περισσότερα από τα οποία προήλθαν από τους Κοζανίτες της διασποράς και κύρια από τους Κοζανίτες της Βιέννης και της Βουδαπέστης των περασμένων αιώνων), η εκκλησία του Αγίου Νικολάου και το Μητροπολιτικό Μέγαρο, που κτίστηκαν το 1664 και το 1745 αντίστοιχα και την ανέγερσή τους ενίσχυσαν οικονομικά οι Κοζανίτες της διασποράς, και είναι τέλος οι πολιτιστικοί μας σύλλογοι που καλλιεργούν αυτή την παράδοση σήμερα κι ανάμεσά τους το Μουσικό Σωματείο «Πανδώρα» που διαθέτει μια ορχήστρα από πνευστά και κρουστά όργανα, ο Σύλλογος Συναυλιών και Μορφωτικής Κινήσεως, που διοργανώνει ρεσιτάλ και συναυλίες κλασσικής μουσικής και το Κοβεντάρειο Δημοτικό Ωδείο, όπου αποτελεί φυτώριο για νέους πιανίστες.
Mε την ευκαιρία της εκδήλωσης που διοργάνωσε την Τσικνοπέμπτη ο Σύνδεσμος Ελληνογερμανικής Φιλίας Ν. Κοζάνης «Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν», (κατά την γερμανική παράδοση την ημέρα αυτή, γυναίκες, γερμανίδες και αυστριακές, να επισκέπτονται το γραφείο του Δημάρχου της πόλης να του κόβουν τη γραβάτα και να παίρνουν μαζί τους για μια ημέρα το κλειδί του γραφείου σε ένδειξη δικής τους κυριαρχίας)! παραθέτω την επιστολή που έστειλε το 1979 ο τότε Δήμαρχος Κοζάνης Γιάννης Παπαγιάννης στον διάσημο αρχιμουσικό έρμπερτ Φον Κάραγιαν να επισκεφθεί την Κοζάνη, πατρίδα των προγόνων του.
Η επιστολή - πρόσκληση που είχε στείλει ο δήμαρχος Κοζάνης Γιάννης Παπαγιάννης, με ημερομηνία 29-5-1979, είχε ως εξής:
«Αξιότιμε Κύριε,
Μισό περίπου αιώνα πριν, όταν η μικρή μας πόλη αριθμούσε μόνον 12.000 κατοίκους, ο τότε Δήμαρχός της και ένας από τους προκατόχους μου στο αξίωμα Νικόλαος Τσιμηνάκης είχε τη σπάνια τύχη να υποδεχτεί και να φιλοξενήσει δύο υψηλούς ξένους: τον Ερνστ Φον Κάραγιαν, γιατρό από το Σάλτσμπουργκ, και την ξαδέρφη του Ζωή Φον Ράινιγκχάους- Κάραγιαν, που ήρθαν στην Κοζάνη ν’ αναζητήσουν τα ίχνη των μακρινών προγόνων τους. Οι εντυπώσεις που αποκόμισαν από το ταξίδι στον τόπο των προγόνων τους οι υψηλοί μας ξένοι καταγράφτηκαν τότε από το Ζωή Φον Ράινιγκχάους και πρόσφατα (1972) μεταφράστηκαν και δημοσιεύτηκαν από τον καθηγητή κ. Πολυχρόνη Ενεπεκίδη σε εργασία του με τίτλο «Από του Καραγιάννηδες της Κοζάνης στους Φον Κάραγιαν της Βιέννης». Η άφιξή τους στην Κοζάνη στις 20 Μαΐου 1925 δεν είχε περάσει απαρατήτητη. Να πως περιγραφόταν στην τοπική μας εφημερίδα «Ηχώ της Μακεδονίας» φύλλο της 31-5-1925, στην στήλη «Κοινωνικά»:
Η Κοζάνη μας ηυτύχησε να φιλοξενήση δύο κλεινούς της γόνους, τον Ερνέστον Φον Κάραγιάννη μετά της εξαδέλφης του Ζωής.
Απόγονος της μεγάλης οικογενείας Φον Καραγιάννη της Βιέννης από το 1748 ιδρυθείσης υπό του Στεφάνου Καραγιάννη και διαπρεψάσης εν Αυστριακή Αυτοκρατορία.
Ο Ερνέστος δε Καραγιάννης, διάσημος χειρούργος και διευθυντής του εν Στρασβούργω νοσοκομείου του Αγίου Ιωάννου επισκέψατο την πόλι μας ίνα γνωρίσει την γην των πατέρων του και επισκεφθεί την καλύβην εις ην εγεννήθη ο αρχηγός της οικογενείας Καραγιάννη. Τους επιφανείς τούτους ξένους η πατρίς περιέβαλε δια της στοργής της και εις τιμήν των παρετέθη τιμητικόν δείπνον...
Οι επιφανείς ξένοι μας αφίκοντο την 20 λήγοντος και ανεχώρησαν την 26 επισκεφθέντες και την γείτονα Σιάτιστα, όπως περισυλλέξωσι πληροφορίας περί της οικογενείας Οικονόμου συγγενούς της οικογενείας Καραγιάννη. Η Κοζάνη ευτυχήσασα να έχη τοιαύτα διαπρεπή τέκνα ας υπερηφανεύεται.
Περί της οικογενείας Καραγιάννη ο διαπρεπής φιλόλογος και άλλοτε γυμνασιάρχης μας κ. Π. Λιούφης εν τω φιλοπόνω συγγράμματί του «Ιστορία της Κοζάνης» πραγματεύεται λεπτομερείας.
Από τότε πέρασαν 54 χρόνια. Σήμερα η πόλη μας έχει υπερδιπλασιαστεί και είναι το σπουδαιότερο εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας. Από τα κτίσματα που γνώρισαν και φιλοξενήθηκαν ο πατέρας σας Ερνστ και η θεία σας Ζωή τίποτα σχεδόν δεν σώζεται. Υπάρχουν όμως υπολείμματα από την παλιά πνευματική της παράδοση: είναι η βιβλιοθήκη μας, που φημίζεται για τον πλούτο του περιεχομένου της και διαθέτει σπάνια συλλογή από βιβλία (τα περισσότερα από τα οποία προήλθαν από τους Κοζανίτες της διασποράς και κύρια από τους Κοζανίτες της Βιέννης και της Βουδαπέστης των περασμένων αιώνων), η εκκλησία του Αγίου Νικολάου και το Μητροπολιτικό Μέγαρο, που κτίστηκαν το 1664 και το 1745 αντίστοιχα και την ανέγερσή τους ενίσχυσαν οικονομικά οι Κοζανίτες της διασποράς, και είναι τέλος οι πολιτιστικοί μας σύλλογοι που καλλιεργούν αυτή την παράδοση σήμερα κι ανάμεσά τους το Μουσικό Σωματείο «Πανδώρα» που διαθέτει μια ορχήστρα από πνευστά και κρουστά όργανα, ο Σύλλογος Συναυλιών και Μορφωτικής Κινήσεως, που διοργανώνει ρεσιτάλ και συναυλίες κλασσικής μουσικής και το Κοβεντάρειο Δημοτικό Ωδείο, όπου αποτελεί φυτώριο για νέους πιανίστες.
(Σημείωση: Όταν η Αθήνα του 1800 ήταν ένα πανάθλιο χωριουδάκι των 1000 κατοίκων, η Κοζάνη, η Σιάτιστα και η Καστοριά της Δυτικής Μακεδονίας ήταν πλούσιες
Ελληνικές πόλεις των 10.000 κατοίκων, με εμπορικές
σχέσεις με όλη την Ευρώπη και συντηρούσαν ακόμη
και…συμφωνική ορχήστρα).
Σ’ αυτή την πόλη εμείς, ο Δήμαρχος και το Δημοτικό Συμβούλιο θεωρήσαμε υποχρέωσή μας να σας προσκαλέσουμε και στο πρόσωπό σας να τιμήσουμε τόσο τον απόδημο Κοζανίτη της διασποράς, όσο και τον μεγαλύτερο σήμερα μαέστρο και διευθυντή ορχήστρας.
Σας παρακαλούμε επομένως, αν αποδέχεστε κατά βάση την πρόσκλησή μας, να ορίσετε τις ημερομηνίες που σας διευκολύνουν για μια επίσκεψη στον τόπο των μακρινών προγόνων σας.
Με εξαιρετική τιμή
Ο Δήμαρχος Κοζάνης
Ιωάννης Παπαγιάννης
Ελληνικές πόλεις των 10.000 κατοίκων, με εμπορικές
σχέσεις με όλη την Ευρώπη και συντηρούσαν ακόμη
και…συμφωνική ορχήστρα).
Σ’ αυτή την πόλη εμείς, ο Δήμαρχος και το Δημοτικό Συμβούλιο θεωρήσαμε υποχρέωσή μας να σας προσκαλέσουμε και στο πρόσωπό σας να τιμήσουμε τόσο τον απόδημο Κοζανίτη της διασποράς, όσο και τον μεγαλύτερο σήμερα μαέστρο και διευθυντή ορχήστρας.
Σας παρακαλούμε επομένως, αν αποδέχεστε κατά βάση την πρόσκλησή μας, να ορίσετε τις ημερομηνίες που σας διευκολύνουν για μια επίσκεψη στον τόπο των μακρινών προγόνων σας.
Με εξαιρετική τιμή
Ο Δήμαρχος Κοζάνης
Ιωάννης Παπαγιάννης
Η Απάντηση
Σε απάντηση της επιστολής αυτής, ο Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν, έστειλε στο δήμαρχο Κοζάνης κ. Γιάννη Παπαγιάννη την ακόλουθη απάντηση από το Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας.
«Κύριε Δήμαρχε,
Με το γράμμα σας μου δώσατε μεγάλη χαρά. Ο πατέρας μου διηγόταν συχνά για το ταξίδι του στην Κοζάνη και του ήταν μια από τις πιο ευχάριστες αναμνήσεις. Επίσης, σας ευχαριστώ εγκάρδια για την ευγενική σας πρόσκληση, αλλά δυστυχώς αυτή τη στιγμή δεν έχω στη διάθεσή μου ελεύθερο χρόνο.
Υπάρχει, όμως, ένα σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο πρόκειται να εγκαινιάσω το νεοκατασκευαζόμενο κτίριο συναυλιών στην Αθήνα. Αν γίνει αυτό, τότε θα κάνουμε μια προσπάθεια να προγραμματίσουμε τον χρόνο της επίσκεψης...».
Τελικά, ο διάσημος αρχιμουσικός δεν βρήκε χρόνο να επισκεφθεί την πατρίδα των προγόνων του, όπως έκαναν το 1925 ο πατέρας του και η θεία του...
Σε ηλικία 81 ετών ο μεγάλος μουσουργός Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν, απόγονος Κοζανιτών που είχαν φύγει στα μέσα του 17ου αιώνα και είχαν εγκατασταθεί στη Βιέννη. Τότε στην αυστριακή πρωτεύουσα ανθούσε δυναμική παροικία Κοζανιτών εμπόρων.
Ο δημοτικός σύμβουλος Κοζάνης Δημ. Καραλίβανος έγραψε: «Ήταν το 1933 ή 1934, όταν έστειλε στο δημαρχείο Κοζάνης μια επιστολή ο Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν που ζητούσε πιστοποιητικό καταγωγής από την Ελληνική Φυλή. Κι αυτό γιατί το ζητούσε ο Χίτλερ, προφανώς για να διατηρήσει τη θέση του στη Φιλαρμονική του Βερολίνου ή για κάτι άλλο.
Επειδή απουσίαζε ο δήμαρχος Αστ. Τέρπου, χρέη δημάρχου εκτελούσε ο Γιώργος Ρεπανάς. Τότε απευθυνθήκαμε στον αείμνηστο βιβλιοθηκάριο Νίκο Δελιαλή και του εξηγήσαμε τι ζητούσε ο κ. Φον Κάραγιαν. Αμέσως ο Νίκος Δελιαλής μας έφερε το γενεαλογικό του δέντρο και το στείλαμε στο Κάραγιαν με την υπογραφή του δημαρχούντος Γιώργου Ρεπανά...».
Ο Φον Κάραγιαν δεν κατόρθωσε να επισκεφθεί την πατρίδα των προγόνων του, όπως έκανε το Μάιο του 1925 ο πατέρας του Eρνεστ Ρίτερ Φον Κάραγιαν που συνοδευόταν απο την ξαδέλφη του Ζωή. Το Μάιο του 1979, ο τότε δήμαρχος Κοζάνης Γιάννης Παπαγιάννης με επιστολή του είχε προσκαλέσει επίσημα το διάσημο αρχιμουσικό να επισκεφθεί την Κοζάνη τιμώντας στο πρόσωπο του Χέρμπερτ έναν Κοζανίτη της διασποράς και συγχρόνως τον μεγαλύτερο στον κόσμο αρχιμουσικό. Με ημερομηνία 14 Αυγούστου 1979 ο Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν απαντά στο δήμαρχο Κοζάνης απο το Σάλτσμπουργκ.
«Αξιότιμε κ. Παπαγιάννη
Με το γράμμα σας μου δώσατε μεγάλη χαρά. Ο πατέρας μου διηγούνταν συχνά για το ταξίδι του στην Κοζάνη και του ήταν μια από τις πιο ευχάριστες αναμνήσεις. Επίσης, σας ευχαριστώ εγκάρδια για την ευγενική σας πρόσκληση, αλλά, δυστυχώς, αυτή τη στιγμή δεν έχω στη διάθεσή μου ελεύθερο χρόνο.
Υπάρχει, όμως, ένα σχέδιο σύμφωνα με το οποίο πρόκειται να εγκαινιάσουν το νεοκατασκευαζόμενο κτίριο συναυλιών στην Αθήνα. Αν γίνει αυτό, τότε θα κάνουμε μια προσπάθεια να προγραμματίσουμε το χρόνο της επίσκεψης. Πάντως, θα σας ειδοποιήσω έγκαιρα.
Για σήμερα εγκάρδιους χαιρετισμούς
Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν
Oταν τον Ιούνιο του 1986 ο Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν έφτασε στην Αθήνα με το ιδιωτικό του αεροπλάνο για να παραλάβει το βραβείο «ΟΛΥΜΠΙΑ» του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Α. Ωνάσης» δήλωσε «αισθάνομαι πολύ Eλληνας».
Επειδή απουσίαζε ο δήμαρχος Αστ. Τέρπου, χρέη δημάρχου εκτελούσε ο Γιώργος Ρεπανάς. Τότε απευθυνθήκαμε στον αείμνηστο βιβλιοθηκάριο Νίκο Δελιαλή και του εξηγήσαμε τι ζητούσε ο κ. Φον Κάραγιαν. Αμέσως ο Νίκος Δελιαλής μας έφερε το γενεαλογικό του δέντρο και το στείλαμε στο Κάραγιαν με την υπογραφή του δημαρχούντος Γιώργου Ρεπανά...».
Ο Φον Κάραγιαν δεν κατόρθωσε να επισκεφθεί την πατρίδα των προγόνων του, όπως έκανε το Μάιο του 1925 ο πατέρας του Eρνεστ Ρίτερ Φον Κάραγιαν που συνοδευόταν απο την ξαδέλφη του Ζωή. Το Μάιο του 1979, ο τότε δήμαρχος Κοζάνης Γιάννης Παπαγιάννης με επιστολή του είχε προσκαλέσει επίσημα το διάσημο αρχιμουσικό να επισκεφθεί την Κοζάνη τιμώντας στο πρόσωπο του Χέρμπερτ έναν Κοζανίτη της διασποράς και συγχρόνως τον μεγαλύτερο στον κόσμο αρχιμουσικό. Με ημερομηνία 14 Αυγούστου 1979 ο Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν απαντά στο δήμαρχο Κοζάνης απο το Σάλτσμπουργκ.
«Αξιότιμε κ. Παπαγιάννη
Με το γράμμα σας μου δώσατε μεγάλη χαρά. Ο πατέρας μου διηγούνταν συχνά για το ταξίδι του στην Κοζάνη και του ήταν μια από τις πιο ευχάριστες αναμνήσεις. Επίσης, σας ευχαριστώ εγκάρδια για την ευγενική σας πρόσκληση, αλλά, δυστυχώς, αυτή τη στιγμή δεν έχω στη διάθεσή μου ελεύθερο χρόνο.
Υπάρχει, όμως, ένα σχέδιο σύμφωνα με το οποίο πρόκειται να εγκαινιάσουν το νεοκατασκευαζόμενο κτίριο συναυλιών στην Αθήνα. Αν γίνει αυτό, τότε θα κάνουμε μια προσπάθεια να προγραμματίσουμε το χρόνο της επίσκεψης. Πάντως, θα σας ειδοποιήσω έγκαιρα.
Για σήμερα εγκάρδιους χαιρετισμούς
Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν
Oταν τον Ιούνιο του 1986 ο Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν έφτασε στην Αθήνα με το ιδιωτικό του αεροπλάνο για να παραλάβει το βραβείο «ΟΛΥΜΠΙΑ» του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Α. Ωνάσης» δήλωσε «αισθάνομαι πολύ Eλληνας».
Ο πατέρας του Χ. Φ. Κάραγιαν στην Κοζάνη
Για την επίσκεψη στην Κοζάνη του πατέρα του Χέρμπερτ Δρ. Eρνστ Φον Κάραγιαν που ήταν διευθυντής του νοσοκομείου «Aγιος Ιωάννης» του Σάλτσμπουργκ και της εξαδέλφης του Ζωής Φον Ράινινχάους θυγατέρας του καθηγητή του Μαξιμιλιανού Φον Κάραγιαν η τοπική εφημερίδα «Ηχώ της Μακεδονίας» έγραψε στο φύλλο της 31 Μαίου 1925:
«Η Κοζάνη μας ευτύχησε να φιλοξενήσει δύο κλεινούς της γόνους τον Ερνέστ Φον Κάραγιαν μετά της εξαδέλφης του ζωής. Απογόνους της μεγάλης οικογένειας Φον Κάραγιαν της Βιέννης απο το 1748, ιδρυθείσης υπό του Στεφάνου Καραγιάννης και διαπρεψάσης εν τη αυστριακή αυτοκρατορία. Ο Ερνέστος Φον Καραγιάννης διάσημος χειρουργός και διευθυντής του εν Σάλτσμπουργκ νοσοκομείου του Αγίου Ιωάννου, επισκέψατο την πόλη μας ινά γνωρίσει τη γη των πατέρων του και επεσκέφθη την καλύβιν εις ην εγεννήθη ο αρχηγός της οικογενείας Καραγιάννη.
Τους επιφανείς τούτους γόνους η πατρίς περιέβαλε δια της στοργής της και προς τιμήν των παρετέθη τιμητικόν δείπνον.
Οι επιφανείς γόνοι μας αφίκοντος την 20ην λήγοντος και ανεχώρησαν την 26ην, επισκεφθέντες και την γείτονα Σιάτιστα, όπως περισυλλέξουσι πληροφορίες περί της οικογενείας Οικονόμου, συγγενούς της οικογενείας Καραγιάννη. Η Κοζάνη ευτυχήσασα να έχει τοιαύτα διαπρεπή τέκνα ας υπερηφανεύεται...».
Η Ζωή Φον Κάραγιαν Ραινινχάους απο την επίσκεψή της αυτή έγραψε το ακόλουθο ποίημα και το χάρισε στους κατοίκους της Κοζάνης για τη φιλοξενία τους.
«Φιλόξενα κοντά σας μας δεχτήκατε, καθώς ερχόμαστε απο ξένους τόπους.
Πιότερο και απο μια ζωή ολάκερη
Το αίμα δένει τους ανθρώπους
Η λαχτάρα της πατρίδας μας ετράβηξε,
Την Ελλάδα ποθήσαμε να δούμε.
Ευλογημένη η αγάπη αυτών που μας εδόθηκε
στης Κοζάνης τα μέρη να χαρούμε».Για την ιστορία αναφέρουμε ότι η κηδεία του Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν έγινε σε στενό οικογενειακό κύκλο στο χωριό Ανίφ της Αυστρίας. Στην τελετή παρέστησαν μόνο μέλη της οικογένειας του διάσημου μαέστρου και λίγοι στενοί φίλοι, όπως είχαν εκδηλώσει τη σχετική επιθυμία η σύζυγός του και οι δύο του κόρες. Η οικογένεια του Κάραγιαν αναμένεται ότι θα κληρονομήσει μια περιουσία που ανέρχεται σε 270 εκ. δολάρια, τα οποία προέρχονται απο τις 900 ηχογραφήσεις για δίσκους κλασικών έργων, ακίνητη περιουσία σε διάφορες χώρες, καθώς και ένα ιδιωτικό αεροπλάνο. «Hταν ο μεγαλύτερος δάσκαλος ορχήστρας του 20ου αιώνα και ίσως ο μεγαλύτερος μέχρι σήμερα...».-
Η εκφραστικότητα της μουσικής έκφρασης...
Σημείωση: "Ο Νικόλαος Δούμπας (διαπρεπής Μακεδόνας της Βιένης) υπήρξε προσωπικός φίλος του Ριχάρδου Βάγκνερ και του Γιόχαν Στράους.
Στην εξοχική του κατοικία στις όχθες του Δούναβη ο Στράους συνέθεσε και πρωτοπαρουσίασε το γνωστό βάλς Γαλάζιος Δούναβης.
Θεωρείται ότι αυτός ήταν που συνέβαλε στο να γίνει γνωστός ο Σούμπερτ. Το Παλέ Δούμπα, το παλάτι της οικογένειας Δούμπα, βρισκόταν στη Ρίνγκστράσσε (Parkring 4) της Βιέννης και ήταν διακοσμημένο με έργα σπουδαίων καλλιτεχνών όπως ο Μάκκαρτ.
Το σαλόνι του Νικολάου Δούμπα ήταν τόπος συνάντησης του καλλιτεχνικού και πνευματικού κόσμου της αυτοκρατορικής πρωτεύουσας της Αυστροουγγαρίας".
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
2ηΣημείωση:
Ο ΚΑΡΑΓΙΑΝ ΚΑΙ Ο ΣΓΟΥΡΟΣ
Το 1982 ο 13χρονος Σγούρος ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο με τη συνοδεία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Βερολίνου και μαέστρο τον Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν.
Η σύνθεση που διάλεξε ήταν το Τρίτο Κοντσέρτο του Ραχμάνινοφ και η
ηχογράφηση αυτή ακόμα θεωρείται ως μια από τις καλύτερες ερμηνείες του έργου.
Το Τρίτο Κονσέρτο για Πιάνο του Ραχμάνινοφ, είναι ένα από τα δυσκολότερα
μουσικά έργα.
Όταν τελείωσε η συναυλία, ο Έλληνας Χέρμπερτ φον Κάραγιαν,
συνεχάρη τον Σγούρο, έβγαλε το χρυσό ρολόι του που φορούσε και το έβαλε στο χέρι του Σγουρού, σαν να του παρέδιδε κάποιο στέμμα.
Ένας μεγάλος Έλληνας παρέδιδε την σκυτάλη σε έναν άλλο Έλληνα.
Η χειρονομία αυτή, δεν ξέρω γιατί, μού φέρνει στο μυαλό την παρακάτω εικόνα.
Ο γλύπτης Ροντέν δίπλα στην «πεσμένη Καρυάτιδά» του, δημιουργεί
μία «Ολόρθη Καρυάτιδα» και την παραδίδει στον Ελληνικό λαό.
Πέμπτη 10 Σεπτεμβρίου 2009
«Η Ελλάδα συρρικνώνεται, το καλό κοινό χάνεται»
Αγανακτισμένος και θυελλώδης, ο Δημήτρης Σγούρος περιέγραψε από τη Θεσσαλονίκη τον πόλεμο, όπως είπε, που αντιμετωπίζει ένας Ελληνας, όχι μόνο καλλιτέχνης, για να καθιερωθεί στο εξωτερικό.
«Δεν δέχτηκα καμιά βοήθεια από την πατρίδα μου, με πολέμησαν επειδή δεν προέρχομαι από μουσική οικογένεια», είπε ο Δ. Σγούρος (αριστερά). Ο Γ. Εμμ. Λαζαρίδης (δεξιά) χαρακτηρίζει το ελληνικό κοινό «κουρασμένο», αλλά το καταλαβαίνει. «Κουράστηκε από αστραφτερές ιδέες που κατέληξαν σε αδιέξοδο», είπε Μαζί με τον πιανίστα Γιώργο Εμμανουήλ Λαζαρίδη ερμηνεύουν απόψε, στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, το κονσέρτο για δύο πιάνα του Μότσαρτ με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης υπό τη διεύθυνση του Χάρη Ηλιάδη. Είναι η επίσημη έναρξη των Δημητρίων.
Ο Δ. Σγούρος, σε ηλικία 40 ετών, έχει καριέρα 35 χρόνων και έχει ήδη καθιερωθεί διεθνώς. «Πάντα ήταν δύσκολο για έναν Ελληνα να γίνει δεκτός στο εξωτερικό, γιατί εκεί το επίπεδο είναι πολύ υψηλό», είπε. Ο ίδιος από πολύ νεαρή ηλικία είχε την τύχη να παίξει υπό τη διεύθυνση μεγάλων μαέστρων, όπως οι Μ. Ροστροπόβιτς, Λ. Μπερνστάιν, Χ.φ. Κάραγιαν, Σ. Ρίχτερ. Είπε, όμως, ότι αντιμετώπισε και πόλεμο. «Δεν δέχτηκα καμία βοήθεια από την πατρίδα μου. Πολεμήθηκα γιατί δεν προέρχομαι από μουσική οικογένεια».
«Είναι δύσκολο να παίξεις με έναν καλό μαέστρο. Υπάρχει ένα κάκιστο μάνατζμεντ, σε ένα κάκιστο περιβάλλον, που προωθεί καλλιτέχνες και διευθυντές ορχήστρας που δεν έχουν τα απαραίτητα προσόντα.
Παίζει ρόλο από πού προέρχονται, τι στήριξη έχουν, αλλά ακόμη και σε ποια θρησκεία ανήκουν»,
(ΠΟΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΕΝΝΟΕΙ Ο ΣΓΟΥΡΟΣ ΕΔΩ;) τόνισε σε έντονο ύφος. «Εγώ έπαιζα με όλα τα μεγάλα θηρία και πρόλαβα να καθιερωθώ σε μια δύσκολη περίοδο».
Τα πράγματα δεν άλλαξαν από τότε. «Τώρα είναι εξίσου δύσκολα για τους Ελληνες.
Πολεμούν την Ελλάδα περισσότερο απ' ό,τι πριν από 25 χρόνια. Δεν βλέπετε τι γίνεται με τα Σκόπια; Πρέπει να παλέψουμε σαν μια γροθιά, να μη συρρικνώσουν την Ελλάδα», είπε.
«Δεν φτάνει μόνο το δίκαιο και το σωστό, πρέπει να το αποδείξουμε». Και έθεσε θέμα παιδείας. «Στα σχολεία η γνώση είναι κατευθυνόμενη, κι αυτό έχει αντίκτυπο και στο κοινό.
Το ελληνικό κοινό, πριν από 50 χρόνια, ήταν εκατό κλάσεις καλύτερο. Αυτό το κοινό χάνεται».
Ο Γιώργος Εμμανουήλ Λαζαρίδης, μουσικός νεότερης γενιάς, ήταν πιο ήπιος, αλλά σύμφωνος με τον Δ. Σγούρο. Χαρακτήρισε το ελληνικό κοινό κουρασμένο, «γιατί ζει σε μια γενικότερη κατάσταση κούρασης. Κουράστηκε από αστραφτερές ιδέες που κατέληξαν σε αδιέξοδα, από τον καθημερινό αγώνα». Για τον ίδιο, ευχαρίστηση είναι να κάνει τον κόσμο να ξεχνάει για λίγο τα προβλήματα. «Οταν καταφέρνεις σε κάποια συναυλία να σπάσεις αυτή την κατάσταση, να δώσεις μια νότα ελπίδας στον κόσμο, αυτό είναι μεγάλη ευχαρίστηση».
Ο διευθυντής ορχήστρας Χάρης Ηλιάδης είναι άλλη μια απόδειξη ότι οι Ελληνες στο εξωτερικό διακρίνονται. Εφτασε στη Θεσσαλονίκη από τη Βουδαπέστη, όπου κέρδισε το πρώτο βραβείο σε διεθνή διαγωνισμό. «Στις 13 Νοεμβρίου κάνω το ντεμπούτο μου στην Ουγγαρία. Από κει και πέρα θα δούμε τι θα προκύψει», δήλωσε.
(Ζ.Π. Ο ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΓΟΥΡΟΣ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ ΜΟΥΣΙΚΟΣ, ΕΙΝΑΙ
ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ. ΈΧΕΙ ΣΠΟΥΔΑΣΕΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ, ΦΥΣΙΚΗ, ΧΗΜΕΙΑ, ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ).-
ΖΗΝΩΝ ΠΑΠΑΖΑΧΟΣ
Διαβάστε επίσης:
H ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΗΣ
Ο συγγραφέας του άρθρου Ζήνων Παπαζάχος έχει προσθέσει εκ των υστέρων, ως συμπληρωματικό στοιχείο στην βιογραφία του Χέρμπερτ φον Κάραγιαν ένα στιγμιότυπο της συνεργασίας του με τον επίσης εξαίρετο Έλληνα μουσικό Δημήτρη Σγούρο και παραθέτει μία αποκαλυπτική συνέντευξη του δεύτερου.
ΑπάντησηΔιαγραφή