Το Πάσχα του 1819 ο Καποδίστριας το περνάει στην Κέρκυρα, συζητώντας με τους οπλαρχηγούς που είναι ήδη Φιλικοί. Το τι ειπώθηκε είναι άγνωστο (ελάχιστα διασώζει ο Φωτάκος στους Βίους Πελοποννησίων ανδρών / Αναγνωσταράς και σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΕΣΤΙΑ το 1887). Γνωστό είναι το υπόμνημα που τους έδωσε γραπτά ο Καποδίστριας. Το παρουσίασε σχολιασμένο ο διευθυντής του κέντρου έρευνας της ιστορίας του νεώτερου ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών Ελευθέριος Πρεβελάκης το 1965 στο Γ΄ Πανιόνιο συνέδριο της Κέρκυρας, χαρακτηρίζοντάς το «εγκύκλια επιστολή». Το κείμενο αυτό στάλθηκε από τον Καποδίστρια σε επιλεγμένους προορισμούς, όπως ο πρέσβυς της Ρωσίας στην Κωνσταντινούπολη και κυκλοφόρησε ανώνυμα με την έναρξη της Επανάστασης. Παραθέτουμε το κείμενο του Καποδίστρια στα γαλλικά, καθώς και μια ελληνική μετάφρασή του.
Ακολουθεί ένα μικρό απόσπασμα από την παρουσίαση του Ελ. Πρεβελάκη (1965):
Το υπόμνημα που ο Καποδίστριας επέδωσε στους οπλαρχηγούς, ασφαλώς σε ελληνική μετάφραση, αποτελείται από 2000 περίπου λέξεις. Το γαλλικό πρωτότυπο, που έχω υπόψη μου, έχει τον τίτλο Observations sur les moyens d’améliorer le sort des Grecs. Πρόκειται για μια εγκύκλια επιστολή με τόσο αποστολής την Κέρκυρα και χρονολογία 6/18 Απριλίου 1819. Αν και κυκλοφόρησε ανωνύμως, όλοι καταλάβαιναν ότι ο συντάκτης της ήταν ο μεγάλος Κερκυραίος διπλωμάτης και ποτέ δε διατυπώθηκαν σοβαρές αμφιβολίες γι’ αυτό. Η σχετική απόδειξη, ρητή μαρτυρία του ίδιου του Καποδίστρια, ήρθε ωστόσο στο φως το 1868, όταν πρωτοδημοσιεύτηκε στη Ρωσία η Αυτοβιογραφία του. Περιληπτικά το περιεχόμενο της εγκύκλιας επιστολής είναι το εξής:
Ο Καποδίστριας χρησιμοποιεί τη χαρακτηριστική προσώνηση «Τέκνα της Αγίας μας Μητέρας Εκκλησίας» και αρχίζει την επιστολή του με τη διαπίστωση ότι οι κοινές ατυχίες και η πείρα από τα σφάλματα που έγιναν, δημιούργησαν στους Έλληνες την πεποίθηση ότι για να σωθούν πρέπει να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον, χωρίς όμως να ξεφύγουν από τις ηθικές αρχές της θρησκείας τους, στην οποί χρωστάνε την εθνική τους υπόσταση και τη συνείδηση της ανάγκης ότι πρέπει να λυτρωθούν από τα δεινά τους.
Ο Καποδίστριας συμφωνεί με την αντίληψη αυτή και τονίζει ότι βοηθώντας κανείς τους συμπατριώτες του πρέπει να ενεργή ανυστερόβουλα και με σκοπό να τους προετοιμάση για ένα πολιτισμό ηθικό και χριστιανικό, που στη δημιουργία του ωστόσο δεν πρέπει καθόλου να αναμειχθή, αλλά να την εμπιστευτεί στη Θεία Πρόνοια, η οποία μόνη καθορίζει τις τύχες των εθνών.
Εκτός από τη φιλολογική, απαραίτητη θεωρεί και την ηθική διαπαιδαγώγηση, που σκοπός της πρέπει να είναι από το ένα μέρος να αναδείξη τους ανθρώπους που είναι άξιοι, να τους σέβεται και να τους εμπιστεύεται το έθνος και από το άλλο να διδάξη το έθνος να σέβεται και να ακολουθή τους ανθρώπους αυτούς.
Ως προς τις φιλελεύθερες ιδέες, ο Καποδίστριας παρατηρεί ότι, για να γίνουν εφαρμόσιμες και για να συντελούν στην πρόοδο του πολιτισμού, πρέπει να συνδυάζωνται με τη χριστιανική καλοσύνη.
Επίσης παρατηρεί ότι η Ελλάδα έχασε πολλές ευκαιρίες, ιδίως κατά τα προηγούμενα πενήντα χρόνια, για να καλυτερεύση τη θέση της, και αυτό το αποδίδει στην έλλειψη ικανών ηγετικών μορφών, παιδείας, πείρας και ήθους.
Πιστεύει ωστόσο ότι κάποια καλυτέρευση έχει αρχίσει, που για να συνεχιστή πρέπει οι πιο φωτισμένοι και οι ορθότερα σκεπτόμενοι να ενώσουν (associer) τις προσπάθειές τους· και εκφράζει την ελπίδα ότι η ένωση (association) αυτή, που τη θεωρεί ότι υπάρχει, δε θα ξεφύγη από το σκοπό που επισήμανε προηγουμένως, δηλαδή την ηθική και φιλολογική μόρφωση των Ελλήνων. Κάθε άλλη επιδίωξη τη θεωρεί μάταιη και επικίνδυνη.
Πρακτικά τρίτου Πανιονίου Συνεδρίου, Αθήνα, 1967, τ. Α΄, σ. 312-313
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σχόλια που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο της ανάρτησης, όπως και σχόλια υβριστικά προς τους αρθρογράφους, προσβλητικά σχόλια προς άλλους αναγνώστες σχολιαστές και λεκτικές επιθέσεις προς το ιστολόγιο θα διαγράφονται.